BVR&MT – Khu vực miền núi phía Bắc là nơi thường xuyên xuất hiện nhiều loại hình thiên tai, đặc biệt là lũ ống, lũ quét, sạt lở đất, xảy ra với mức độ ngày càng nghiêm trọng, gây thiệt hại lớn về người và tài sản. Vì vậy, để chủ động phòng ngừa và ứng phó, rất cần khẩn trương triển khai các giải pháp đồng bộ, quyết liệt.
Theo ông Vũ Xuân Thành – Phó Tổng cục trưởng Tổng cục phòng chống thiên tai, Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn, lũ quét, sạt lở đất xảy ra tại các tỉnh miền núi phía Bắc chủ yếu do địa hình dốc đứng, địa chất phức tạp và mưa lớn kéo dài. Ngoài ra, còn do một phần của tác động từ quá trình phát triển kinh tế – xã hội cũng gây ra lũ quét, sạt lở đất xuất hiện.
Theo Tổng cục phòng chống thiên tai, trong khoảng gần 20 năm qua, các tỉnh miền núi phía Bắc xảy ra trên 300 trận lũ quét, sạt lở đất với quy mô và phạm vi ngày càng lớn, gây thiệt hại nặng nề về người, tài sản và cơ sở hạ tầng. Trong đó, một số trận lũ quét, sạt lở đất điển hình như: lũ quét ngày 5/9/2013 tại xã Bản Khoang, huyện Sa Pa, tỉnh Lào Cai làm 11 người chết và mất tích, 16 người bị thương; lũ quét, sạt lở đất do mưa lũ sau bão số 2 năm 2016 ở Lào Cai đã làm 15 người chết và mất tích tại các huyện Bát Xát và Sa Pa; sạt lở tại mỏ vàng Mà Sa Phìn, xã Nậm Xây, huyện Văn Bàn, tỉnh Lào Cai làm 10 người chết và mất tích,…
Năm 2017, lũ quét, sạt lở đất đặc biệt nghiêm trọng trên diện rộng tại các tỉnh miền núi tại huyện Mường La (tỉnh Sơn La), Mù Cang Chải (tỉnh Yên Bái) vào đầu tháng 8; tại các huyện Tân Lạc, Đà Bắc, TP. Hòa Bình (tỉnh Hòa Bình) từ giữa tháng 10. Lũ quét, sạt lở đất trong năm đã làm 71 người chết và mất tích, 4.109 ngôi nhà bị sập, đổ, cuốn trôi. Hiện nay, vẫn còn nhiều hộ gia đình đang sinh sống tại những nơi không đảm bảo an toàn, có nguy cơ cao ảnh hưởng lũ quét, sạt lở đất.
Thời gian qua, trong bối cảnh thiên tai diễn biến phức tạp, Chính phủ và các Bộ, ngành, địa phương đã tích cực triển khai các biện pháp nhằm giảm thiểu thiệt hại về người và tài sản do sạt lở đất, lũ ống, lũ quét. Trong đó, tập trung vào việc lắp đặt hệ thống cảnh báo sớm cho một số vị trí có nguy cơ cao xảy ra sạt lở đất, lũ ống, lũ quét; xây dựng bản đồ nguy cơ trượt lở đất đá; cắm biển cảnh báo tại các vị trí nguy hiểm. Hàng năm tổ chức diễn tập phòng chống thiên tai ở cấp huyện, cấp xã; ban hành các tài liệu hướng dẫn tổ chức, hộ gia đình phục vụ hoạt động phòng chống thiên tai; triển khai đánh giá nhanh nhà ở an toàn khu vực miền núi.
Tuy nhiên, trước tình hình thiên tai lũ ống, lũ quét, sạt lở đất ngày càng diễn biến phức tạp và khó lường, theo Phó Tổng cục trưởng Tổng cục phòng chống thiên tai Vũ Xuân Thành, rất cần triển khai các giải pháp đồng bộ và quyết liệt.
Trong đó, cần khẩn trương rà soát, di dời khẩn cấp dân cư tại các điểm có nguy cơ cao về lũ quét, sạt lở đất; phấn đấu đến năm 2025 toàn bộ số hộ dân cần di dời khẩn cấp được bố trí đến nơi an toàn.
Bằng nhiều hình thức, phổ biến sâu rộng tới tất cả người dân và các cấp chính quyền vùng có nguy cơ cao về sạt lở đất, lũ quét hiểu biết về thiên tai và các biện pháp ứng phó khi xảy ra thiên tai tại địa phương.
Nâng cao năng lực dự báo mưa, cảnh báo lũ quét, sạt lở đất và truyền tin tới người dân và chính quyền địa phương (thôn, bản) bằng cả hệ thống dự báo quốc gia, khu vực và dự báo tại chỗ, thuê dịch vụ từ các doanh nghiệp; huy động các nguồn lực hỗ trợ từ ngân sách Trung ương, địa phương và hỗ trợ của các tổ chức, cá nhân trong nước và quốc tế tham gia phòng, chống thiên tai.
Xây dựng chương trình tổng thể phòng, chống thiên tai khu vực miền núi phía Bắc, trong đó tập trung chính vào việc nâng cao năng lực ứng phó với lũ quét, sạt lở đất; xây dựng thí điểm lắp đặt cảnh báo tại một số điểm có nguy cơ cao.
Cùng với đó, đẩy mạnh ứng dụng khoa học công nghệ trong phòng, chống thiên tai, đặc biệt là phòng, chống lũ quét, sạt lở đất. Xây dựng kế hoạch, phương án đảm bảo an toàn lũ quét, sạt lở đất gắn với phát triển sinh kế của đồng bào, ngăn chặn việc phá rừng; quản lý chặt chẽ các hoạt động khai thác khoáng sản.
