BVR&MT – Việc áp dụng các đề án dán tem truy xuất nguồn thịt heo, rau củ đã được triển khai thí điểm tại thành phố Hà Nội gần một năm qua, nhưng theo ghi nhận thực tế việc có quá nhiều các loại tem truy xuất nguồn gốc rau quả khiến người tiêu dùng chưa thật sự an tâm về chất lượng sản phẩm của các đơn vị sản xuất. Trong khi đó, nhiều đơn vị tham gia chương trình truy xuất than thở quá trình thực hiện vẫn còn nhiều khó khăn.
Người tiêu dùng chưa mặn mà với tem truy xuất nguồn gốc
Đã từ lâu, người tiêu dùng luôn bức xúc về tình trạng thực phẩm sạch – bẩn lẫn lộn, gây mất lòng tin. Xu hướng công khai, minh bạch về thông tin đang được các nước áp dụng, thông qua hình thức quét mã số, mã vạch. Tuy nhiên, ở Việt Nam việc dán tem truy xuất nguồn gốc đã được áp dụng gần một năm nay, nhưng người tiêu dùng vẫn phải phải “hoa mắt” bởi trên bao bì của mỗi sản phẩm có quá nhiều tem khẳng định chất lượng như: nhãn VietGAP, tem truy xuất nguồn gốc của Sở NNPTNT và tem truy xuất của riêng đơn vị sản xuất, tem của đơn vị kinh doanh.
Theo ghi nhận tai một số nơi thí điểm áp bán các sản phẩm đã dán tem truy xuất nguồn gốc, nhiều người mua hàng vẫn không mặn mà với việc quét mã QR code trên sản phẩm để tra cứu thông tin chi tiết về sản phẩm, cơ sở sản xuất và cơ sở phân phối. Mặc dù việc quét mã QR code, sẽ thấy được các giấy tờ chứng nhận liên quan đến sản phẩm và có thể phản hồi ý kiến tới cơ quan quản lý và doanh nghiệp.
Mặc dù khá hào hứng và ủng hộ việc sản phẩm được dán tem truy xuất nguồn gốc, nhưng bác Thịnh (T20, Trung Hòa Nhân Chính) vẫn còn băn khoăn: “Hệ thống bán các sản phẩm an toàn dán tem mã QR này ở Hà Nội vẫn còn rất ít, đồng thời người dân cũng chưa nắm rõ được các địa chỉ đã áp dụng việc dán tem mác này. Ngoài ra, cần phải kiểm soát chặt từ nơi sản xuất vì sau khi đơn vị được cấp mã QR cho sản phẩm, có thể xảy ra tình trạng trà trộn, đưa sản phẩm không rõ nguồn gốc, xuất xứ vào tiêu thụ như sản phẩm an toàn”. Bên cạnh đó một số sản phẩm của các đơn vị chưa không được đăng kí dán tem truy xuất, không có mã vạch vẫn được bày bán chung với các loại rau quả có tem truy xuất nguồn gốc gây khó khăn trong việc lựa chọn sản phẩm của người tiêu dùng.
Cần có quy chuẩn tem truy xuất
Trong bối cảnh thực phẩm mất ATTP đang bủa vây người tiêu dùng thì dự án truy xuất nguồn gốc thực phẩm qua điện thoại thông minh là cần thiết và được đông đảo người tiêu dùng ủng hộ. Tuy nhiên, theo đánh giá của một số chuyên gia về kinh tế thì Sở NN&PTNT cần nghiên cứu, hoàn thiện hệ thống quét mã vạch và mở rộng hơn nữa các điểm phân phối sản phẩm an toàn, kèm theo sự kiểm soát chặt chẽ để lấy lại lòng tin của người tiêu dùng. Cũng như giảm bớt thủ tục nhập liệu cho doanh nghiệp tham gia dự án hiện nay.
Theo phân tích của một số doanh nghiệp, hạn chế của hệ thống này là tem và phần mềm khi test thử chưa thực sự nhạy. Hơn nữa, giá thành tem in riêng cao, gây khó cho doanh nghiệp kinh doanh nhiều loại mặt hàng. Mặt khác, dữ liệu ghi chép khi đưa vào hệ thống phần mềm truy xuất khá tốn nhiều thời gian. Chuyển đổi hình thức phải mất 4 nhân công để ghi chép, nhập liệu, tốn rất nhiều chi phí. Bên cạnh đó, mã truy xuất nguồn gốc có rất nhiều thông tin, có những số thông tin mà người tiêu dùng không cần thiết mà khi truy xuất ra rất loạn. Do đó nhiều doanh nghiệp cho rằng cho rằng cần có quy chuẩn về thông tin trên tem dán.
Một trong những đơn vị tham gia cung cấp giải pháp tem truy xuất nguồn gốc rau quả, bà Phạm Thị Lý – Giám đốc Trung tâm doanh nghiệp hội nhập và phát triển cho biết việc dán tem truy xuất nguồn gốc cho sản phẩm là việc cực kỳ cần thiết, tránh xảy ra tình trạng “tuồn” sản phẩm không đủ tiêu chuẩn từ bên ngoài vào. Đồng thời, giúp các doanh nghiệp tham gia có kế hoạch quản lý thị trương cũng như hoàn thiện sản sản phẩm, chế độ hậu mãi cho khách hàng phù hợp.
Là người trực tiếp sản xuất kinh doanh mặt hàng thịt lơn sạch, cũng là một trong những đơn vị áp dụng tem truy xuất nguồn góc sản phẩm đầu tiên, ông Nguyễn Thái Hoàng, giám đốc chi nhánh Hà Nội – công ty PED food cho rằng: “Sở nên thống nhất kích cỡ tem ở các siêu thị cho giống nhau và quy định nội dung truy xuất gốc như thế nào cho cụ thể để làm quy chuẩn áp dụng cho toàn bộ các HTX khi tham gia vào truy xuất nguồn gốc. Đơn cử như mỗi sản phẩm thịt sạch của đơn vị đã có tem truy xuất riêng, nhưng khi tham gia vào chương trình lại dán thêm tem do ban tổ chức quy định. Trong khi đó, mỗi mẫu tem lại có một phần mềm truy xuất riêng, khiến doanh nghiệp và người mua hàng đều bối rối trong việc lựa chọn phần mềm kiểm tra. Do vậy, trong thời gian tới, Sở nên nên nghiên cứu tích hợp các con tem này vào một, hạn chế việc chồng chéo, lãng phí”.
Ngoài ra, các cơ quan chức năng cần tiếp tục tạo điều kiện để các HTX tiến hành tới việc tham gia vào chương trình truy xuất nguồn gốc. Dần dần, chuẩn hóa lại các quy chuẩn về truy xuất nguồn gốc, thống nhất quy định để dễ dàng hơn trong việc thực hiện. Đồng thời, mở rộng cửa cho các doanh nghiệp cung cấp giải pháp truy xuất tốt nhất tham gia để tránh chuyện độc quyền về đơn vị cung cấp tem.
Mặt khác, truy xuất nguồn gốc thực phẩm chỉ có thể hiện thực hóa thành công, mang lại lợi ích cho nhà sản xuất lẫn người tiêu dùng khi có sự thay đổi từ cả hai phía.
Đông Nghi – Đình Thọ
