BVR&MT – Vải thiều là cây trồng giúp nông dân Bắc Giang thu gần 5.000 tỷ đồng trong năm 2023. Thế nhưng, vụ này vải thiều mất mùa chưa từng có, cây toàn lá khiến nông dân thất thu cả trăm nghìn tấn quả.
Chiều 6/5, ngồi trên đồi vải thiều bạt ngàn, ông Lân ở Giáp Sơn (Lục Ngạn, Bắc Giang) buồn rầu nói: “Cây vải toàn lá, chẳng thấy quả đâu”.
Gia đình ông Lân trồng vải thiều từ năm 1995 đến nay. Suốt mấy chục năm qua, vụ nào cũng được mùa. Với diện tích 1,5ha, những năm gần đây sản lượng luôn ổn định trên dưới 40 tấn quả, trong đó chủ yếu là vải thiều chín muộn (vải chính vụ).
Nhờ vậy, có năm ông thu được hàng tỷ đồng từ quả vải thiều tươi. Năm ngoái, vải được mùa nhưng giá rẻ, doanh thu vẫn đạt trên 500 triệu đồng.
Còn vụ này, chỉ giống u hồng có trái và khoảng 20 ngày nữa sẽ cho thu hoạch với sản lượng ước đạt 2 tấn. Giống vải Thanh Hà, vải chín muộn thì không thấy trái đâu, cây toàn lá.
Ông Lân nhẩm tính, năm nay sản lượng vải thiều của gia đình ông giảm khoảng 38 tấn, coi như mất trắng vì bán 2 tấn vải u hồng kia tiền thu về không đủ chi phí phân thuốc.
Gia đình ông Trần Văn Hành ở thôn Chão (Giáp Sơn, Lục Ngạn) có khu đồi trồng vải thiều rộng 1,8ha. Ông tâm sự: “Vụ này vải thiều thu hoạch chỉ đủ làm quà biếu tặng người thân, bạn bè. Trong khi, vụ vải trước đó tôi thu được 30 tấn quả”.
Đây là năm mất mùa chưa từng thấy trong hơn 3 thập kỷ qua. Đáng nói, không chỉ vườn vải của gia đình ông mà trên địa bàn huyện Lục Ngạn, các đồi vải thiều đều chung tình trạng như vậy. Nhiều hộ sản lượng vải sụt giảm 80-90%.
“Tháng 11 năm ngoái – thời điểm quan trọng quyết định cây ra hoa và đậu quả – thì trời rét đậm cộng với mưa nên cây tắt hoa, nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng vải thiều mất mùa nghiêm trọng”, ông nói.
Theo đó, toàn bộ diện tích vải thiều chính vụ của gia đình ông chỉ lác đác quả, không còn hình ảnh sai trĩu cành, nhuộm đỏ rực cả vùng đồi như những năm trước. Riêng vải u hồng ông trồng khoảng 100 gốc, lượng quả không nhiều, khách đã đặt mua rất sớm với giá 100.000 đồng/kg.
Ở Bắc Giang, vải thiều là cây trồng chủ lực, giúp người nông dân thu vài nghìn tỷ đồng mỗi năm.
Theo báo cáo của Sở Công Thương Bắc Giang, năm 2023, tổng sản lượng tiêu thụ vải thiều toàn tỉnh đạt trên 201.600 tấn. Trong đó, sản lượng vải thiều xuất khẩu ước đạt gần 111.200 tấn, chiếm trên 55,1% so với tổng sản lượng tiêu thụ. Sản lượng tiêu thụ nội địa ước đạt 90.500 tấn, chiếm gần 44,9%.
Giá trị doanh thu từ vải thiều và các dịch vụ phụ trợ ước đạt trên 6.876 tỷ đồng, cao nhất từ trước đến nay. Riêng doanh thu từ vải thiều ước đạt trên 4.658 tỷ đồng.
Thế nhưng năm nay vải thiều mất mùa. Ông Nguyễn Văn Thi, Giám đốc Sở NN-PTNT tỉnh Bắc Giang, cho biết, diện tích cả vải thiều sớm, vải thiều chính vụ năm nay ra hoa khoảng 14.000-14.500ha trên tổng diện tích 29.000ha vải của Bắc Giang.
“Sản lượng vải năm nay ước tính sụt giảm 50% so với năm 2023, chỉ đạt trên dưới 100.000 tấn”, ông Thi nói. Lý do là thời tiết không thuận lợi với sinh trưởng của cây.
Theo quy luật, sau khi được mùa 3-4 năm, sức khỏe cây trồng kém đi sẽ có một năm mất mùa. Vải thiều Bắc Giang liên tiếp được mùa từ năm 2020-2023, nên năm nay được dự báo sản lượng giảm. Cùng với đó, mùa đông năm ngoái có rét nhưng rét muộn, nhiệt độ trung bình lại cao hơn các năm khoảng 1,5 độ C. Với vải thiều, phải rét sớm thì cây mới phân hóa được mầm hoa, rét muộn đã qua giai đoạn đó nên cây không có hoa, chỉ có lá, ông Thi lý giải thêm.
Giám đốc Sở NN-PTNT tỉnh Bắc Giang nhận định, do sản lượng sụt giảm mạnh nên giá vải thiều vụ này dự báo sẽ cao hơn những năm trước.
Phó giám đốc một công ty chuyên xuất khẩu vải thiều ở Lục Ngạn lo ngại, doanh nghiệp không chỉ phải tính toán làm sao mua đủ lượng hàng, mà còn lo giá đắt đỏ. Nếu cao gấp 2-3 lần so với năm ngoái thì e rằng các đối tác sẽ khó chấp nhận.
Vị này cho hay, năm 2019, vải thiều Lục Ngạn mất mùa, vải tươi xuất khẩu lên đến 60.000-70.000 đồng/kg. Năm nay, vải mất mùa nặng hơn năm 2019, lại giảm 50% sản lượng so với năm 2023 nên chưa biết giá sẽ cao đến mức nào.
Dù mất mùa nhưng năm nay, tỉnh Bắc Giang vẫn giữ nguyên kế hoạch tổ chức các hoạt động xúc tiến tiêu thụ vải như mọi năm. Dự kiến cuối tháng 5 sẽ diễn ra các hoạt động xúc tiến thương mại tiêu thụ vải chín sớm ở huyện Tân Yên, đầu tháng 6 với vải thiều ở huyện Lục Ngạn.
