BVR&MT – Trong những năm qua, công tác thủy lợi đã đạt được nhiều thành tựu quan trọng trong việc cấp, tưới, tiêu và thoát nước nhằm phục vụ sản xuất nông nghiệp và dân sinh. Góp phần phòng, chống thiên tai, bảo vệ môi trường, thích ứng với biến đổi khí hậu và bảo đảm an ninh nguồn nước.
Vừa qua, Bộ NN&PTNT đã có Chỉ thị số 3837/CT-BNN-TCTL về việc tăng cường phát triển thủy lợi nhỏ, thủy lợi nội đồng và tưới tiên tiến, tiết kiệm nước.
Theo đó, cả nước đã xây dựng được 904 hệ thống thủy lợi phục vụ tưới, tiêu từ 200 ha trở lên, với 6.336 hồ chứa nước có dung tích từ 50.000 m3 trở lên, gần 16.000 đập dâng kiên cố các loại (không bao gồm đập dâng nước hồ chứa), gần 12.000 trạm bơm điện có tổng lưu lượng từ 1000 m3/h trở lên, trên 290.000 km kênh mương các loại. Trong đó, các công trình thủy lợi nhỏ, thủy lợi nội đồng gồm: 3.950 hồ chứa nước có dung tích từ 50.000÷500.000 m3, khoảng 15.000 đập dâng kiên cố có chiều cao nhỏ hơn 10m, gần 10.000 trạm bơm có tổng lưu lượng từ 1.000÷3.600 m3/h, trên 182.000 km kênh mương cấp 3 và nội đồng; ngoài ra, còn hàng ngàn ao, hồ có dung tích nhỏ hơn 50.000 m3, đập tạm, trạm bơm có tổng lưu lượng nhỏ hơn 1000 m3/h và các công trình trên kênh khác.
Hệ thống công trình thủy lợi đảm bảo tưới cho trên 7,2 triệu ha diện tích gieo trồng lúa và 1,65 triệu ha diện tích cây trồng cạn; trong đó, có 1,25 triệu ha diện tích gieo trồng lúa và 276 nghìn ha diện tích cây trồng cạn chủ lực được áp dụng kỹ thuật tưới tiên tiến, tiết kiệm nước.
Hiện nay, việc đầu tư xây dựng công trình đầu mối và kênh chính của các hệ thống công trình thủy lợi vừa và lớn cơ bản đã hoàn thành, tuy nhiên đối với các công trình thủy lợi nhỏ, thủy lợi nội đồng chưa được đầu tư đồng bộ dẫn đến chưa phát huy được hiệu quả công trình. Chủ yếu các công trình thủy lợi nhỏ, thủy lợi nội đồng do người dân tự đầu tư xây dựng, việc thiếu kinh phí bảo trì và chịu ảnh hưởng nhiều của thiên tai nên đa phần đã xuống cấp. Trong điều kiện biến đổi khí hậu và tái cơ cấu ngành nông nghiệp, phần lớn công trình thủy lợi nhỏ, thủy lợi nội đồng chưa đáp ứng được các phương thức canh tác tiên tiến.
Theo quy định của Luật Thủy lợi, việc đầu tư xây dựng, quản lý, khai thác công trình thủy lợi nhỏ, thủy lợi nội đồng thuộc trách nhiệm của tổ chức, cá nhân sử dụng sản phẩm dịch vụ thủy lợi, Nhà nước có chính sách hỗ trợ phát triển thủy lợi nhỏ, thủy lợi nội đồng và tưới tiên tiến tiết kiệm nước.
Việc quản lý, khai thác công trình thủy lợi nhỏ, thủy lợi nội đồng tồn tại nhiều loại hình (Hợp tác xã, tổ hợp tác, Ủy ban nhân dân xã, Ban thủy lợi xã, …), một số địa phương chưa có tổ chức quản lý, nhiều loại hình chưa phải là tổ chức thủy lợi cơ sở, năng lực không đáp ứng yêu cầu theo quy định, chưa thực sự phát huy được vai trò chủ thể của người sử dụng nước; việc bảo vệ công trình và chất lượng nước trong công trình thủy lợi chưa được quan tâm, nhiều tổ chức thủy lợi cơ sở hoạt động không hiệu quả, chưa đảm bảo đủ điều kiện để thực thi chính sách hỗ trợ của Nhà nước thực hiện thông qua tổ chức thủy lợi cơ sở theo khoản 2 Điều 51 của Luật Thủy lợi.
Để tăng cường phát triển thủy lợi nhỏ, thủy lợi nội đồng và tưới tiên tiến, tiết kiệm nước theo quy định của Luật Thủy lợi, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn yêu cầu: Chủ tịch UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương chỉ đạo các cơ quan, đơn vị liên quan: Rà soát, đánh giá thực trạng công trình và tổ chức quản lý, khai thác công trình thủy lợi trên địa bàn; xác định quy mô thủy lợi nội đồng, phân cấp quản lý công trình thủy lợi; tổ chức thực hiện việc thành lập, củng cố tổ chức thủy lợi cơ sở; củng cố năng lực các tổ chức, cá nhân tham gia khai thác công trình thủy lợi nhỏ, thủy lợi nội đồng.
Bộ NN&PTNT cũng yêu cầu các tỉnh, thành phố bố trí nguồn lực để hỗ trợ phát triển thủy lợi nhỏ, thủy lợi nội đồng và tưới tiên tiến, tiết kiệm nước; áp dụng tiến bộ khoa học công nghệ trong đầu tư xây dựng công trình thủy lợi nhỏ, thủy lợi nội đồng (kênh bê tông lắp ghép cấu kiện đúc sẵn, đường ống…); áp dụng kỹ thuật tưới tiên tiến, tiết kiệm nước (tưới nhỏ giọt, phun mưa, nông lộ phơi…). Bên cạnh đó, các tỉnh, thành phố cần tăng cường công tác bảo vệ công trình và chất lượng nước trong công trình thủy lợi; phát hiện, ngăn chặn và xử lý kịp thời các vi phạm trong phạm vi bảo vệ công trình thủy lợi.
Văn Trì
