BVR&MT – Một số loại vắc xin có tác dụng 5-10 năm thậm chí bảo vệ trọn đời cho một người khỏi nhiễm bệnh. Nhưng vắc xin Covid-19 thì không.
Vắc xin sởi bảo vệ trọn đời cho 96% số người được tiêm, vắc xin thủy đậu bảo vệ bạn từ 10 tới 20 năm và các mũi tiêm phòng uốn ván kéo dài tác dụng một thập kỷ.
Trong khi đó, nhiều nước đang xem xét phê duyệt tiêm nhắc lại cho những người trưởng thành vừa mới chỉ tiêm vắc xin Covid-19 được 6-8 tháng.
Mục tiêu của vắc xin Covid-19 là cung cấp khả năng bảo vệ, tránh nguy cơ mắc bệnh nghiêm trọng hoặc tử vong.
Giáo sư sinh học Rustom Antia, Đại học Emory (Mỹ), người nghiên cứu các phản ứng miễn dịch, cho biết: “Một loại vắc xin thực sự tốt sẽ giúp bạn không bị mắc bệnh ngay cả khi tiếp xúc với virus. Nhưng không phải tất cả các loại vắc xin đều lý tưởng”.
Ba cấp độ bảo vệ bao gồm bảo vệ đầy đủ chống lại nhiễm bệnh và lây truyền; bảo vệ chống lại bệnh trở nặng và lây truyền; hoặc chỉ bảo vệ chống lại bệnh nghiêm trọng.
Hiệu quả phụ thuộc vào cường độ của phản ứng miễn dịch mà vắc xin tạo ra, tốc độ suy giảm của các kháng thể, virus hoặc vi khuẩn có xu hướng đột biến hay không và cơ quan bị nhiễm bệnh.
Ngưỡng bảo vệ là mức độ miễn dịch đủ để không bị ốm.
Giáo sư Mark Slifka, Đại học Khoa học & Sức khỏe Oregon cho biết: “Về cơ bản, đó là mức độ kháng thể hoặc kháng thể trung hòa trên mỗi ml máu”.
Ngưỡng 0,01 IU/ ml đã được xác nhận đối với bệnh uốn ván vào năm 1942 khi hai nhà nghiên cứu người Đức cố tình phơi nhiễm để kiểm tra những phát hiện của nghiên cứu trên động vật trước đó.
Ngưỡng đối với bệnh sởi đã được xác định vào năm 1985 sau khi một ký túc xá đại học phơi nhiễm với căn bệnh này ngay sau đợt truyền máu. Các nhà nghiên cứu đã kiểm tra nồng độ kháng thể trong máu của sinh viên hiến tặng. Họ xác định 0,02 IU/ml là mức cần thiết để ngăn ngừa nhiễm sởi.
Với những bệnh trên, mức độ phản ứng với vắc xin kết hợp với tốc độ phân hủy của kháng thể tạo ra các phản ứng miễn dịch bền vững: Các kháng thể với bệnh sởi suy giảm chậm. Kháng thể uốn ván suy giảm nhanh hơn, nhưng vắc xin khiến cơ thể sản sinh ra nhiều hơn mức cần thiết, bù đắp cho sự suy giảm.
Giáo sư Slifka nói: “Chúng ta đã xác định được ngưỡng bảo vệ với bệnh uốn ván, bạch hầu và sởi. Bạn theo dõi sự suy giảm kháng thể theo thời gian và nếu bạn biết ngưỡng bảo vệ, bạn có thể tính toán độ bền của vắc xin. Với Covid-19, chúng ta không biết điều đó”.
Trong lịch sử, các loại vắc xin hiệu quả nhất đã sử dụng virus sao chép, tạo ra khả năng miễn dịch suốt đời như sởi.
Các loại vắc xin không dùng virus sao chép và vắc xin dựa trên protein (uốn ván) dễ phai nhưng hiệu quả của chúng có thể được nâng cao khi có chất bổ trợ giúp tăng cường mức độ của phản ứng. Đó là vắc xin ngừa uốn ván và viêm gan A.
Vắc xin Johnson & Johnson và AstraZeneca sử dụng vector virus không sao chép và không chứa chất bổ trợ. Vắc xin Pfizer và Moderna dùng công nghệ mRNA, không chứa bất kỳ loại virus nào.
Câu chuyện còn phức tạp hơn khi virus đột biến để thoát khỏi phản ứng miễn dịch của cơ thể.
Theo Tạp chí Y khoa Anh, các yếu tố gây bệnh sởi, quai bị, rubella và thủy đậu hầu như không đột biến. Trong khi đó, virus SARS-CoV-2 có nhiều biến thể.
Tiến sĩ Slifka nhận định: “Điều đó làm cho hoạt động của vắc xin trở nên phức tạp hơn. Theo thời gian, bạn phải theo đuổi nhiều mục tiêu. Virus gây cảm cúm cũng đột biến. Chúng tôi sản xuất các loại vắc xin mới mỗi năm sao cho phù hợp nhất với chủng cúm hiện hành”.
Thuốc chủng ngừa cúm có thể bảo vệ cơ thể trong ít nhất sáu tháng.
Trong tương lai, vắc xin Covid-19 sẽ được cập nhật để chống lại các biến thể của virus. Thế hệ vắc xin tiếp theo có thể tập trung vào tăng cường khả năng miễn dịch ở các bề mặt ẩm ướt của mũi và phổi.
Trong thời gian chờ đợi, để tránh virus lây lan, có thể cần mũi tiêm nhắc lại.
