BVR&MT – Đó là những đánh giá được các chuyên gia và nhà quản lý đưa ra tại hội thảo: “Những nội dung thay đổi và bổ sung trong Luật Đất đai năm 2024 so với Luật Đất đai năm 2013 liên quan đến rừng và đất lâm nghiệp” do Liên hiệp Hội phối hợp với Hội KHKT Lâm nghiệp Việt Nam tổ chức ngày 10/6 tại Hà Nội.
Luật Đất đai năm 2024 vừa được Quốc hội thông qua đầu năm nay đã tạo ra một bước đột phá trong việc hoàn thiện hành lang pháp lý về quản lý, sử dụng đất đai, đặc biệt là đất rừng và đất lâm nghiệp. Trong bối cảnh biến đổi khí hậu và áp lực phát triển kinh tế ngày càng tăng, việc bảo vệ và phát triển rừng đóng vai trò then chốt trong chiến lược phát triển bền vững của quốc gia.
Tại hội thảo, các chuyên gia nhấn mạnh rằng những nội dung sửa đổi trong Luật Đất đai năm 2024 nhằm mục tiêu giải quyết những bất cập kéo dài suốt hơn một thập kỷ qua từ Luật Đất đai năm 2013. Đặc biệt, quy định mới đã làm rõ hơn các khái niệm về đất rừng sản xuất, đất rừng phòng hộ, đất rừng đặc dụng, cũng như các quyền và nghĩa vụ của tổ chức, hộ gia đình, cá nhân và cộng đồng dân cư trong việc sử dụng loại đất này.
Một điểm đổi mới quan trọng được đánh giá cao tại hội thảo là quy định phân định rõ ràng giữa quyền sở hữu và quyền sử dụng đất rừng. Luật Đất đai năm 2024 xác định rõ Nhà nước là đại diện chủ sở hữu toàn dân đối với rừng và đất lâm nghiệp, đồng thời trao quyền sử dụng và khai thác có kiểm soát cho các chủ rừng theo hướng bền vững. Luật cũng bổ sung quy định cho phép cộng đồng dân cư được giao đất rừng để thực hiện quản lý, bảo vệ và phát triển rừng. Cách tiếp cận này đã được thử nghiệm tại một số địa phương và cho thấy hiệu quả tích cực: nâng cao nhận thức cộng đồng và tạo sinh kế bền vững cho người dân vùng núi. quy trình thu hồi phải tuân thủ đánh giá tác động môi trường, tham vấn cộng đồng bị ảnh hưởng và thực hiện đền bù thỏa đáng, minh bạch.
Thông qua các tham luận được trình bày tại hội thảo gồm: “Những nội dung của Luật Lâm nghiệp 2017 được sửa đổi, bổ sung trong Luật Đất đai 2024” – PGS.TS. Đỗ Anh Tuân – Trường ĐH Lâm nghiệp; “Tác động của Luật Đất đai năm 2024 đến các lĩnh vực của đời sống xã hội” – Ông Trần Văn Việt – Chuyên viên Vụ Kinh tế tổng hợp, Ban Chính sách, chiến lược Trung ương; “Luật đất đai năm 2024 – Cơ hội mới trong quản lý, sử dụng đất lâm nghiệp tại vùng sâu, vùng xa” – Ông Nguyễn Văn Sơn – Hội KH&KT Lâm nghiệp Việt Nam; “Tác động của Luật Đất đai năm 2024 liên quan đến rừng và đất lâm nghiệp đến phát triển lâm nghiệp tỉnh Phú Thọ” – TS. Nguyễn Văn Thọ – Trung tâm khoa học lâm nghiệp vùng trung tâm Bắc Bộ; “Một số khó khăn vướng mắc trong thực hiện Luật đất đai năm 2024 trên địa bàn tỉnh Lạng Sơn và đề xuất kiến nghị” – Ông Hoàng Mạnh Chức – Hội KH&KT Lâm nghiệp tỉnh Lạng Sơn. Các chuyên gia, nhà quản lý, các đại biểu tham dự đã có nhiều đóng góp, thảo luận sôi nổi nhấn mạnh mối quan hệ mật thiết giữa quản lý đất rừng và bảo vệ hệ sinh thái quốc gia.
Việt Nam hiện là một trong những quốc gia có mức độ đa dạng sinh học cao nhất thế giới, song cũng là nơi đang chịu áp lực lớn từ khai thác rừng trái phép, chuyển đổi đất rừng không hợp lý. Vì vậy, Luật Đất đai 2024 được kỳ vọng sẽ là “hàng rào pháp lý” quan trọng giúp Việt Nam bảo vệ rừng một cách bền vững.
Tác động trực tiếp đến ngành lâm nghiệp
Liên quan đến tác động của luật mới đối với ngành lâm nghiệp, PGS.TS Đỗ Anh Tuân cho rằng Luật Đất đai 2024 tạo ra nhiều thay đổi tích cực trong quản lý tài nguyên rừng, song vẫn còn một số bất cập cần được hoàn thiện để đảm bảo thực thi hiệu quả.
Theo đó, về thẩm quyền, Luật mới quy định cụ thể hơn về việc chuyển mục đích sử dụng rừng tự nhiên, theo đó, Hội đồng nhân dân cấp tỉnh có thẩm quyền quyết định chủ trương chuyển đổi.
Ngoài ra, Luật Đất đai 2024 điều chỉnh đối tượng được giao đất rừng sản xuất. Cụ thể, hộ gia đình không còn là đối tượng được giao đất; thay vào đó, chỉ cá nhân trực tiếp sản xuất nông nghiệp, có hộ khẩu thường trú tại xã nơi có đất rừng sản xuất, mới đủ điều kiện được giao đất. Hạn mức giao đất tối đa là 30 ha đối với đất rừng phòng hộ và đất rừng sản xuất là rừng trồng. PGS.TS Đỗ Anh Tuân cho rằng quy định này góp phần đảm bảo hiệu quả sử dụng đất, nhưng đồng thời có thể ảnh hưởng đến sinh kế của các hộ dân miền núi.
Một điểm tích cực khác là Luật Đất đai 2024 đã điều chỉnh Luật Lâm nghiệp 2017 nhằm mở rộng các hoạt động được phép trong rừng. Chủ rừng hiện được phép trồng, nuôi, thu hái cây dược liệu trong cả ba loại rừng: đặc dụng, phòng hộ và sản xuất. Các hoạt động du lịch sinh thái, nghỉ dưỡng và giải trí cũng được khuyến khích phát triển. Chủ rừng có thể trực tiếp tổ chức, liên kết, hợp tác hoặc cho thuê môi trường rừng để triển khai các hoạt động kinh tế phù hợp. Theo ông Đỗ Anh Tuân, đây là bước tiến quan trọng trong việc phát triển kinh tế rừng theo hướng bền vững và thân thiện với môi trường.
Trong khuôn khổ hội thảo, các đại biểu đã tích cực thảo luận và đề xuất nhiều kiến nghị nhằm tiếp tục hoàn thiện chính sách quản lý đất rừng trong thời gian tới. Nhìn chung, các ý kiến đều thống nhất rằng Luật Đất đai năm 2024 là bước tiến phù hợp và kịp thời. Tuy nhiên, hiệu quả thực thi của luật sẽ phụ thuộc lớn vào quá trình triển khai thực tế. Vì vậy, cần thiết lập cơ chế phối hợp đồng bộ giữa chính quyền các cấp, giới khoa học, doanh nghiệp và cộng đồng dân cư nhằm đảm bảo việc bảo vệ rừng, sử dụng đất lâm nghiệp một cách bền vững, góp phần thúc đẩy kinh tế xanh, tăng trưởng lâu dài và đảm bảo an ninh sinh thái quốc gia.
PV BVR&MT
