BVR&MT – Trong 5 năm, Chương trình phát triển thương mại miền núi, vùng sâu, vùng xa và hải đảo giai đoạn 2015 – 2020 đã đạt thành quả nhất định trong việc thu hẹp khoảng cách chênh lệch giữa các vùng miền, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế – xã hội, nâng cao thu nhập của người dân, đảm bảo an ninh quốc phòng, đặc biệt là thể hiện sự quan tâm Nhà nước đối với địa bàn khó khăn này.
Ngày 11/8/2020, tại Trung tâm hội nghị quốc tế Lê Hồng Phong, TP. Hà Nội, Bộ Công Thương đã tổ chức Hội nghị Tổng kết Chương trình phát triển thương mại miền núi, vùng sâu, vùng xa và hải đảo giai đoạn 2015 – 2020.
Hội nghị nhằm tổng kết, chia sẻ các kinh nghiệm hoạt động trong thực hiện Chương trình phát triển thương mại miền núi, vùng sâu, vùng xa và hải đảo giai đoạn 2015-2020 theo Quyết định 964/QĐ-TTg ngày 30/6/2015 của Thủ tướng chính phủ. Đồng thời đề xuất về phương hướng phát triển mới trong giai đoạn tiếp theo 2021-2025 (Chương trình 964).
Theo đó, Bộ Công Thương thực hiện tại 287 huyện có điều kiện kinh tế – xã hội khó khăn và đặc biệt khó khăn thuộc 48 tỉnh, thành khu vực miền núi, vùng sâu, vùng xa và hải đảo, với tổng kinh phí là 446 tỷ đồng được huy động từ ngân sách Trung ương, địa phương và các nguồn vốn hỗ trợ hợp pháp khác: Chương trình 964 dù nguồn lực ngân sách của Nhà nước cấp cho hàng năm tương đối ít, tuy nhiên sự hỗ trợ của các nguồn lực khác, chương trình khác đã tạo ra rất nhiều chương trình khuyến khích các mặt hàng tiềm năng, lợi thế, chỉ dẫn địa lý, mặt hàng có nguồn gốc xuất xứ rõ ràng từ các vùng khó khăn miền núi vùng sâu vùng xa. Mặc dù sản lượng chưa đáp ứng được nhu cầu thị trường, tuy nhiên những mặt hàng này đã thực sự phát triển, tạo ra hệ thống phân phối thông suốt từ miền núi, vùng sâu vùng xa, biên giới hải đảo đến với thị trường cả nước.
Mục tiêu của Chương trình là phấn đấu đạt mức tăng trưởng hàng năm về tổng mức bán lẻ của hàng hóa và dịch vụ trên địa bàn miền núi, vùng sâu, vùng xa và hải đảo khoảng từ 10-12%, số lượng thương nhân, doanh nghiệp có năng lực thuộc mọi thành phần kinh tế tham gia hoạt động thương mại tại miền núi, vùng sâu, vùng xa và hải đảo mỗi năm tăng trung bình 8-10%.
Tại hội nghị, ông Đỗ Thắng Hải Thứ trưởng Bộ Công Thương đánh giá, qua 5 năm triển khai, Chương trình đã đem lại những kết quả tích cực về sản xuất, phân phối và tiêu dùng trên các địa bàn còn nhiều khó khăn. Không chỉ kết nối và thu hút được các thương nhân, doanh nghiệp đầu tư, phát triển hoạt động thu mua, quảng bá sản phẩm hàng hóa nông, lâm thủy sản của khu vực miền núi, vùng sâu, vùng xa và hải đảo, mà thông qua tổ chức các hội nghị, hội thảo còn hình thành được những chuỗi cung ứng, tiêu thụ sản phẩm nông nghiệp hiện đại, bền vững.
Nhiều đặc sản vùng, miền như xoài Sơn La, sâm Ngọc Linh, bơ sáp Đắk Lắk, cá hồi Sapa, rượu sim Phú Quốc đã khai mở được đường vào hệ thống phân phối có uy tín trên cả nước và xuất khẩu sang thị trường nước ngoài.
Đặc biệt, việc đẩy mạnh sản xuất, tiêu thụ hàng hóa, Chương trình đã nghiên cứu xây dựng và phát triển hệ thống chính sách, cơ chế thương mại đặc thù với một số huyện đảo, xã đảo; xây dựng, áp dụng và phát triển cơ chế “biên mậu trên biển” đối với một số huyện đảo, xã đảo; xây dựng mô hình phân phối đặc thù phục vụ cho sản xuất và tiêu dùng tại một số địa bàn như Lý Sơn, tỉnh Quảng Ngãi; huyện đảo Côn Đảo, tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu; xây dựng được Cơ sở dữ liệu sản phẩm – ngành hàng có lợi thế tại các địa phương miền núi, vùng sâu, vùng xa, hải đảo và 35 bộ cẩm nang hồ sơ các mặt hàng có lợi thế cho 35 tỉnh miền núi, vùng sâu, vùng xa và hải đảo.
Ngoài ra, giai đoạn 2015-2020, Chương trình cũng đào tạo nguồn nhân lực cho hơn 4.000 doanh nghiệp, hộ kinh doanh, tiểu thương hoạt động kinh doanh tại thị trường miền núi, vùng sâu, vùng xa và hải đảo; rà soát phát triển và quản lý chợ miền núi, vùng sâu, vùng xa và hải đảo từ đó nghiên cứu xây dựng các cơ chế chính sách đối với quản lý, phát triển chợ, xây dựng các đề án kết nối, phát triển hạ tầng thương mại biên giới; tăng cường thông tin, tuyên truyền trên các phương tiện truyền thông đại chúng, xuất bản và phát hành trên 10 phim tài liệu, gần 80 phóng sự, và khoảng 2.600 các tin, bài cập nhật đầy đủ, thường xuyên các diễn biến, hoạt động thương mại diễn ra tại khu vực miền núi, vùng sâu, vùng xa và hải đảo.
Ông Đỗ Thắng Hải Thứ trưởng Bộ Công Thương cho biết: Những hoạt động đa dạng, phong phú, liên tục của chương trình trong 5 năm qua đã và đang phát huy hiệu quả trong phát triển hệ thống chính sách; đẩy mạnh sản xuất, tiêu thụ hàng hóa; đào tạo bồi dưỡng nguồn nhân lực cho các doanh nghiệp, hộ kinh doanh, tiểu thương. Đồng thời, tăng cường năng lực cho công chức, viên chức của tỉnh, huyện, xã về phát triển thương mại miền núi vùng sâu, vùng xa và hải đảo.
Báo cáo tại hội nghị, bà Lê Việt Nga, Phó Vụ trưởng Vụ Thị trường trong nước Bộ Công Thương cho biết: Những năm qua, hạ tầng dịch vụ thương mại được các địa phương quan tâm đầu tư nên đã có nhiều cải thiện. Các khu vực miền núi, vùng sâu, vùng xa và hải đảo đã bước đầu triển khai chương trình tương đối hiệu quả và đạt được những kết quả nhất định. Nhiều địa phương đã ban hành chính sách nhằm hỗ trợ, khuyến khích phát triển các loại hình doanh nghiệp hoạt động thương mại, phát triển sản phẩm, kết nối mở rộng thị trường tiêu thụ, tạo công ăn việc làm, xóa đói, giảm nghèo và tăng thu nhập cho người dân.
Cụ thể, nhiều huyện miền núi đã hình thành các vùng sản xuất nông nghiệp hàng hoá tập trung, sản xuất hiệu quả cao, xây dựng và phát triển được các thương hiệu nông sản hàng hóa tại thị trường trong nước và quốc tế.
Điển hình như: Vải thiều Lục Ngạn, gà đồi Yên Thế, mỳ Chũ, mật ong rừng Sơn Động, Chè shan tuyết Mộc Châu, Cam Cao Phong, miến dong Bắc Kạn, bưởi Đoan Hùng… cùng với nhiều sản phẩm nông sản thế mạnh khác đã được đưa vào các hệ thống bán lẻ lớn như Big C, MM Mega Market, Aeon, Saigon Co.op… sau đó xuất khẩu ra nước ngoài.
Trong khuôn khổ Hội nghị, các đại biểu, diễn giả cũng đóng góp nhiều ý kiến và đề xuất phương hướng và giải pháp thực hiện Chương trình trong giai đoạn tiếp theo 2021-2025, hướng tới mục tiêu xây dựng và phát triển thương mại miền núi, vùng sâu, vùng xa và hải đảo nhằm thu hẹp khoảng cách chênh lệch giữa các miền, đóng góp tích cực vào phát triển kinh tế – xã hội, nâng cao thu nhập của người dân, đảm bảo an ninh quốc phòng ở miền núi, vùng sâu, vùng xa và hải đảo.
Văn Trì – Quỳnh Anh
