BVR&MT – Xã Y Tý, huyện Bát Xát, tỉnh Lào Cai nhiều năm gần đây đã trở thành điểm du lịch mới thu hút nhiều du khách trong và ngoài nước. Người dân ở vùng cao này đã biết làm du lịch, khai thác những thế mạnh của tự nhiên, văn hóa địa phương để phát triển kinh tế.
Với sự nhanh nhẹn, thông minh của mình, anh Sùng A Hờ ở thôn Ngải Chồ, xã Y Tý đã mạnh dạn đầu tư làm homestay, trở thành người Mông đầu tiên làm du lịch trên rẻo cao Y Tý.
Ấn tượng đầu tiên khi gặp Sùng A Hờ chính là sự gần gũi, thân thiện, mộc mạc, chân chất của một thanh niên bản địa. Sinh năm 1985 trong một gia đình có 8 người con, nhà nghèo không có điều kiện đi học, không biết chữ nhưng những khó khăn ấy không ngăn được giấc mơ làm giàu của anh. A Hờ chia sẻ, trước kia gia đình nghèo lắm, cả gia đình chỉ trông chờ từ ít lúa, ngô trên nương để trang trải cuộc sống. Có vụ mất mùa, cả gia đình phải ăn sắn thay cơm. Anh em Hờ chả ai biết chữ cả vì cái ăn còn chả đủ lấy đâu ra điều kiện tới trường. Khi lập gia đình, A Hờ còn phải đi vay mượn tiền bạn bè, rồi cái khó chồng chất lên nhau.
A Hờ đến với du lịch cũng là một cái duyên. Y Tý từ lâu đã nổi tiếng với nhiều cảnh đẹp thu hút rất nhiều khách phượt và nhiếp ảnh đến “săn mây” hay khám phá nét hoang sơ ở mảnh đất biên giới mù sương. Tình cờ, A Hờ gặp một du khách tên Ngô Huy Hòa đến săn ảnh ở Y Tý. Chính anh Hòa là người thổi ý tưởng làm du lịch cho càng trai người Mông. Anh Hòa giải thích cho A Hờ rằng, Y Tý có rất nhiều tiềm năng để phát triển du lịch từ cảnh quan, phong tục tập quán, con người nhưng ở đây dịch vụ lưu trú chưa hề có. Nếu muốn thoát nghèo, A Hờ phải tận dụng tiềm năng đó để thay đổi chính cuộc sống của mình và gia đình.
Nhờ sự hướng dẫn của bạn bè và anh Hòa, A Hờ về bàn với vợ sửa sang lại căn nhà, vay mượn tiền anh em để đầu tư làm homestay. Từ hai năm nay, mô hình lưu trú tại gia của A Hờ đã bắt đầu mang lại hiệu quả. Mặc dù thu nhập chưa thật cao nhưng cũng đã gấp nhiều lần so với việc đi nương, đi rẫy làm nghề trồng lúa như trước. Số tiền hơn 200 triệu đồng thu nhập từ du lịch trong hai năm qua, Sùng A Hờ tái đầu tư để sửa sang nhà cửa, mua sắm vật dụng, mở rộng cơ sở lưu trú. Mới đây, vợ chồng Hờ tự thiết kế xây chòi nghỉ mát để phục vụ du khách. Ngoài ra, A Hờ còn vận động nhiều anh em, bạn bè làm du lịch để phát triển kinh tế ở vùng đất mà cái đói, nghèo đã ngự trị bao đời nay.
Sùng A Hờ cho biết, lúc đầu vận động cùng làm du lịch, mọi người cứ bảo không có tiền, xấu hổ không làm được, không biết nói tiếng Kinh, không biết chữ. Tôi đã giải thích cho mọi người rằng, Y Tý có rất nhiều cảnh đẹp, đó là thuận lợi cho việc làm du lịch. Không biết, minh có thể học hỏi. Chỉ cần chịu khó, việc làm du lịch cũng rất đơn giản. Thấy được những thành quả ban đầu, một số anh em, bạn bè đã bắt đầu tin và góp vốn cùng Hờ để phát triển rộng hơn nữa mô hình du lịch cộng đồng.
Trước đây, Sùng A Hờ không hiểu homestay là gì, lúc bắt đầu cũng nhiều bỡ ngỡ. Tuy nhiên, với sự thân thiện, cởi mở, vui tính, ham học hỏi, nhiều du khách đến đây đã hướng dẫn, góp ý với A Hờ trong cách làm du lịch homestay. Dù không biết chữ nhưng A Hờ đã biết cách nói chuyện với du khách bằng chính sự chân thành của mình. Hiện nay, homestay của nhà A Hờ là một địa chỉ quen thuộc cho bất cứ ai đến với Y Tý. Ngoài mức giá bình dân 50.000 đồng/ngày, cộng với các dịch vụ thân thiện, du khách còn có cơ hội cùng ăn, cùng chơi, cùng ngủ với dân địa phương, qua đó tìm hiểu văn hóa, phong tục, tập quán của các dân tộc H’ Mông, Hà Nhì…Với sức chứa tối đa 30 người/ngày, vào mùa đông, mùa thu cũng là mùa “săn mây”, ngắm lúa lý tưởng của khách du lịch khám phá, vào dịp cuối tuần nhà Sùng A Hờ lúc nào cũng kín phòng. Theo thống kê trung bình, hàng năm nhà A Hờ đón khoảng 400 – 500 lượt khách.
Cùng với đỉnh Bạch Mộc Lương Tử (Ky Quan San), Nhìu Cồ San, Núi Muối…, hai năm trở lại đây, đỉnh Lảo Thẩn của Y Tý trở thành điểm du lịch leo núi hấp dẫn dành cho dân “phượt”. Với kinh nghiệm của một “thổ dân”, Sùng A Hờ lại kiêm thêm nghề hoa tiêu dẫn đường, mang đồ đạc cho những đoàn khảo sát, những đoàn khách chinh phục các đỉnh núi này. Nhờ sự thông minh và am hiểu về địa hình, A Hờ đã đưa nhiều đoàn khách chinh phục những đỉnh núi bằng con đường ngắn và an toàn nhất. Với công việc làm này, A Hờ còn cùng anh em trong gia đình đầu tư thêm lán nghỉ qua đêm trên đường chinh phục đỉnh Lảo Thẩn cho du khách với mức giá 50.000 đồng/người. Ngoài ra, anh còn tổ chức các dịch vụ cho thuê túi ngủ, lều, hay bán thực phẩm cho du khách khi ở điểm nghỉ….
Ông Hầu A Sinh, Chủ tịch UBND xã Y Tý cho biết, hiện nay người dân Y Tý đã có ý thức hơn về làm du lịch. Tuy nhiên do chưa được hướng dẫn, hiệu quả chưa được như mong đợi. Vì vậy, cách làm chủ động, tiên phong của Sùng A Hờ được người dân nơi đây lấy làm tấm gương học tập, mở ra hướng đi mới trong phát triển du lịch ở xã, góp phần xóa đói, giảm nghèo.
