BVR&MT – Một bộ phận đồng bào dân tộc thiểu số trên địa bàn tỉnh vẫn còn giữ thói quen khi ốm đau hay chấn thương thường sử dụng lá cây rừng làm thuốc điều trị tại nhà. Trong khi mỗi loại thuốc từ lá cây rừng có tác dụng chữa bệnh khác nhau. Nếu không dùng đúng cách sẽ phản tác dụng, nhẹ để lại di chứng, nặng có thể nguy hiểm đến tính mạng.
Hậu quả đau lòng
Hiện nay trung bình mỗi tháng khoa Ngoại (Bệnh viện Đa khoa tỉnh) tiếp nhận khoảng 5 bệnh nhân bị chấn thương do sử dụng lá cây rừng chữa tại nhà. Đến khi cơ thể có dấu hiệu bất thường mới đến bệnh viện khám, thì nhiều trường hợp đã quá muộn.
Điển hình như ngày 4/8/2022, tại khoa Cấp cứu (Bệnh viện Đa khoa tỉnh) đã tiếp nhận bệnh nhân Thào A Chỉ (10 tuổi) ở bản Nậm Vạc 2, xã Nậm Ban, huyện Nậm Nhùn trong tình trạng nguy kịch, do 2/3 trên cánh tay phải trở xuống bị tím đen, bốc mùi hôi thối.
Sau khi nhập viện và làm thủ tục xét nghiệm, các bác sỹ chẩn đoán cánh tay phải của cháu Chỉ đã bị hoại tử hoàn toàn, xương củi chỏ bị lòi ra và nhiễm trùng huyết nặng. Cùng với đó, bó bột bằng lá cây rừng vào vết thương hở nên bị viêm tắc mạch nuôi cánh tay, hoại tử phần mềm và sưng to đến mức vỡ, loét do vi khuẩn tấn công, tiên lượng rất xấu.
Anh Thào A Mềnh (bố của cháu Chỉ) mắt đỏ hoe kể: “Trong thời gian đi chăn trâu, do nô nghịch với các bạn, cháu nhảy lên lưng trâu xuống và bị ngã dẫn đến gãy cánh tay phải, chảy nhiều máu nên tôi đã vào rừng hái là cây băng bó cho cháu. Khi băng bó xong thấy cháu không còn kêu đau, ăn uống bình thường, nghĩ là không sao và cũng do bận đi làm nương nên không đưa cháu đi khám.
Khoảng hai hôm sau thấy tay cháu sưng to, bốc mùi hôi, gia đình mới nhanh chóng đưa lên Bệnh viện Đa khoa tỉnh khám, điều trị. Đến đây, dù được bác sỹ tận tình cứu chữa, song cháu đã không qua khỏi. Vì vậy, tôi mong mọi người khi ốm đau, bệnh tật hay bị ngã chấn thương thì nhanh chóng đến bệnh viện để được bác sỹ thăm khám, không nên tự ý sử dụng lá cây rừng điều trị tại nhà như gia đình tôi, để giờ phải ân hận suốt đời”.
Cùng ngày, Bệnh viện Đa khoa tỉnh cũng tiếp nhận thêm một bênh nhân là cháu Hạng A Chù (bản Phìn Ngan Sin Chải, xã Tả Lèng, huyện Tam Đường) bị phỏng cánh tay trái do đắp lá cây được hái trên rừng. Trao đổi với chị Thào Thị Là (mẹ cháu Chù) chúng tôi được biết, nghỉ hè cháu Chù ở nhà chơi cùng các bạn trong bản nhưng không may bị ngã. Thấy con bị đau, chị Là vào rừng hái lá về giã và đắp lên tay cho con.
Lúc đầu vết thương của cháu Chù có giảm đau, sau đó ngày càng sưng to và phồng rộp như mụn nước. Gia đình đưa cháu đến bệnh viện được bác sỹ chẩn đoán bị gãy kín lồi cầu trong xương cánh tay trái, phải bó bột và điều trị phỏng nước. Sau gần 1 tuần được bác sỹ điều trị tích cực đến nay, sức khỏe cháu Chù đã ổn định. “Cũng may là vợ chồng tôi đưa con đến bệnh viện khám và điều trị kịp thời, nếu để lâu không biết hậu quả như thế nào”- Chị Là bộc bạch.
Không nên tự ý điều trị bằng lá cây rừng
Bác sỹ Nguyễn Thanh Thủy – Phó Giám đốc Bệnh viện Đa khoa tỉnh cho biết: Thời gian qua, bệnh viện tiếp nhận nhiều trường hợp bệnh nhân đã trở nặng do chữa bệnh bằng cách dân gian hoặc truyền miệng. Đặc biệt là sử dụng lá cây rừng điều trị theo kinh nghiệm và chưa được kiểm chứng, không đảm bảo sạch khi đắp các vị trí bị tổn thương như: chân, tay, ngón tay, ngón chân… dẫn đến các vết thương bị hoại tử, có trường hợp bị nhiễm trùng, áp xe.
Khi đến bệnh viện điều trị phải cắt bỏ chân, tay hoặc các ngón tay, ngón chân. Nhiều bệnh nhân bị hoại tử nặng, nếu không được điều trị kịp thời có thể dẫn đến nhiễm trùng huyết, thậm chí tử vong.
Thực tế lâu nay, một số bà con sống ở vùng sâu, vùng xa vẫn có thói quen sử dụng lá rừng để chữa bệnh, điều trị vết thương. Nhiều người vẫn giữ quan niệm thuốc nam, thuốc đông y có nguồn gốc cây cỏ tự nhiên, không ảnh hưởng tới sức khỏe, nếu không chữa được bệnh cũng không hại gì.
Nhưng thực tế thì không phải vậy, hiện có rất nhiều loại cây có thể chữa bệnh nhưng cũng rất độc hại với sức khỏe con người. Ví dụ như cây thuốc hoàng lan nếu được chế biến và chỉ định dùng đúng liều mới có tác dụng chữa bệnh. Song dùng quá liều thì gây hôn mê dẫn đến tử vong.
Ngoài ra, mỗi bệnh nhân khi ốm đau hoặc chấn thương đều có cơ chế bệnh khác nhau, không phải trường hợp nào cũng tùy tiện sử dụng lá cây rừng làm thuốc. Điều đó sẽ gây ảnh hưởng đến sức khỏe của người sử dụng. Vụ việc dùng lá cây rừng làm thuốc đắp lên vết thương như trường hợp của cháu Thào A Chỉ ở xã Nậm Ban, huyện Nậm Nhùn là hồi chuông cảnh tỉnh về tình trạng sử dụng lá cây rừng bừa bãi để rồi dẫn tới thiệt hại tính mạng một cách đau lòng.
Do đó, ngành Y tế khuyến cáo bà con khi bị ốm hay chấn thương không nên tự ý lên rừng hái lá cây để điều trị vết thương khi chưa được sự tư vấn của thầy thuốc có chuyên môn. Trong bất cứ trường hợp chấn thương nào do các hoạt động hoặc có vết lở khi thấy dấu hiệu bất thường nên đến các cơ sở y tế để kiểm tra, đánh giá lại tổn thương, từ đó các bác sỹ có phương pháp điều trị thích hợp.
Ngoài ra, ngành chức năng từ tỉnh đến cơ sở cần đẩy mạnh tuyên truyền, vận động nhằm nâng cao nhận thức của người dân; đặc biệt là các hộ dân đang sinh sống ở vùng sâu, vùng xa, vùng đồng bào dân tộc thiểu số tuyệt đối không tự ý sử dụng lá cây rừng làm thuốc điều trị bệnh nhằm tránh để lại hậu quả đáng tiếc.
