BVR&MT – Các nhà nghiên cứu Thái Lan kết hợp công nghệ viễn thám vào các ứng dụng điện thoại thông minh đang giúp giảm mức độ nghiêm trọng của cháy rừng ở tỉnh Chiang Rai, miền Bắc nước này.
Mùa cháy ở Chiang Rai, tỉnh cực bắc của Thái Lan, kéo dài từ tháng 2 đến tháng 4 hàng năm. Trong những tháng này, thời tiết khô hạn làm cho các thảm thực vật xanh thông thường trở nên khô và dễ cháy. Bất kỳ tia lửa nào cũng có thể gây ra cháy rừng, dù là do sét đánh, thuốc lá bỏ đi, lửa trại bị bỏ quên hay thông thường là cố ý đốt đất nông nghiệp ngoài tầm kiểm soát.
Trong một trận cháy rừng, khi ngọn lửa làm giảm các thảm thực vật thành những dải đất cháy đen, chúng cũng phát ra các hạt ô nhiễm nhỏ vào không khí. Khi hít phải, những hạt này, một số có chiều rộng không quá 2,5 micron và được gọi là PM2.5, có thể gây ra các vấn đề hô hấp nghiêm trọng, bao gồm viêm phế quản, cơn hen suyễn và tử vong sớm.
“Bởi vì tôi đã sống trong khu vực này và bị PM2.5 gây ra bởi việc đốt phá đất nông nghiệp trong các khu vực rừng nên tôi đã cố gắng tìm cách giải quyết vấn đề này thông qua nghiên cứu và dữ liệu khoa học”, Nion Sirimongkonlertkul, một nhà nghiên cứu công nghệ không gian địa lý tại Đại học Công nghệ Rajamangala Lanna ở tỉnh Chiang Mai nói.
Vào năm 2017, cô đã đưa ra ứng dụng điện thoại thông minh “Điểm nóng Chiang Rai”, ứng dụng này lấy dữ liệu điểm phát sóng từ cảm biến dựa trên vệ tinh MODIS của NASA để trực quan hóa các vị trí điểm nóng cháy trong thời gian thực. Bất cứ khi nào một điểm phát sóng mới được xác định, nhân viên cứu hỏa và các cộng đồng lân cận đều nhận được thông báo trên điện thoại của họ. Sau đó, ứng dụng sẽ vạch ra con đường ngắn nhất để tiếp cận đám cháy, đồng thời nêu chi tiết ranh giới hành chính mà nó đi qua ở cấp quận và cấp huyện để lực lượng cứu hỏa có thể tham gia cùng tình nguyện viên địa phương để kiểm soát đám cháy nhanh nhất có thể.
Nó hiện là một trong những công cụ giám sát hỏa hoạn được sử dụng nhiều nhất tại Mirror Foundation, một tổ chức phi lợi nhuận có trụ sở tại Chiang Rai, làm việc với người dân các bộ lạc trên đồi địa phương và tình nguyện viên từ thành phố để đào tạo và triển khai các nhóm từ 40 đến 60 lính cứu hỏa tình nguyện mỗi mùa cháy.
Natthaphon Singtuan, người đứng đầu trung tâm tình nguyện chữa cháy rừng tại tổ chức cho hay: “Trong mùa cháy chúng tôi nhận được khoảng năm cảnh báo về điểm nóng mỗi ngày. Chúng tôi làm việc với các nhân viên cứu hỏa rừng từ Bộ Công viên Quốc gia, Động vật hoang dã và Bảo tồn Thực vật để dập tắt một đến hai điểm nóng mỗi ngày. Một điểm phát sóng mất khoảng nửa ngày để hoàn thành, nhưng một điểm phát sóng lớn có thể khiến chúng tôi mất cả ngày để hoàn thành”.
Ứng dụng đã tạo ra một cuộc cách mạng trong quy trình chữa cháy của quỹ. Trước đây, chỉ có chính phủ Thái Lan mới có quyền truy cập vào dữ liệu điểm phát sóng từ vệ tinh, dữ liệu này sẽ gửi cho các quan chức địa phương thông qua Email. “Bạn có thể thấy sự phân bố của rừng và vẽ ra một kế hoạch lớn để kiểm soát đám cháy. Bạn có thể vẽ tuyến đường bằng Google Maps để đến đó trong vòng một giờ, trước khi ngọn lửa vượt quá tầm kiểm soát. Và khi bạn tiếp cận, bạn sẽ thấy một số quan chức và người dân địa phương đã ở đó, vì họ cũng có ứng dụng… Vì vậy chúng tôi dễ dàng xử lý đám cháy”, Singtuan nói.
Giờ đây, Sirimongkonlertkul và các đồng nghiệp của cô đang nghiên cứu thêm các tính năng vào phiên bản cập nhật của ứng dụng gốc. Được đặt tên là Smoke Watch, phiên bản mới sử dụng dữ liệu điểm nóng chi tiết hơn từ cảm biến dựa trên vệ tinh VIIRS, được xử lý bởi SERVIR-Mekong, một dự án của USAID, NASA và các quốc gia ở khu vực hạ lưu sông Mekong sử dụng công nghệ không gian địa lý để quản lý rủi ro khí hậu. Smoke Watch, được phát triển với sự hợp tác của Cơ quan Đổi mới Quốc gia Thái Lan và các tổ chức phi chính phủ địa phương Trung tâm Ứng phó Thảm họa Châu Á và các Doanh nghiệp Xã hội Hoàn thành, sẽ kết hợp các số liệu thống kê như tốc độ và hướng gió và mức PM2.5.
Aekkapol Aekakkararungroj, một nhà khoa học dữ liệu không gian địa lý tại SERVIR-Mekong, cho biết tổ chức cũng có kế hoạch mở rộng giải pháp của Sirimongkonlertkul sang Lào gần đó. Ông nói: “Chúng tôi muốn thu hút các cơ quan quản lý ô nhiễm không khí và những người ra quyết định sử dụng các công cụ không gian địa lý, bộ dữ liệu và ứng dụng di động để giải quyết ô nhiễm không khí và quản lý hỏa hoạn”.
Ngoài việc hiển thị các điểm nóng về hỏa hoạn hiện có, Smoke Watch còn đối chiếu dữ liệu theo thời gian để đánh dấu các tỉnh, quận và huyện hàng đầu ở miền bắc Thái Lan có nhiều điểm nóng nhất về hỏa hoạn. Điều này gián tiếp thúc đẩy các cộng đồng cạnh tranh với nhau để giảm bớt các điểm nóng của họ.
“Chúng tôi kỳ vọng Smoke Watch là mắt thần hoạt động giống như một cảnh sát, tuần tra, thúc giục mọi người đề phòng cháy nổ. Ứng dụng sẽ giúp cảnh báo mọi người rằng đốt rừng là một hành động xấu hổ. Nếu có cháy, nó sẽ xuất hiện trên điện thoại di động và mọi người sẽ biết ngay lập tức và có thể truy ra chủ sở hữu rừng của khu vực đó”, Sirimongkonlertkul tin tưởng.
Hậu Thạch (Theo Mongabay)
