BVR&MT- Những năm gần đây, thanh long ruột đỏ được coi là một trong những sản phẩm chủ lực trong chuỗi sản phẩm nông nghiệp của huyện Lập Thạch nói riêng, tỉnh Vĩnh Phúc nói chung. Có thể nói, cây thanh long trở thành cây trồng thoát nghèo, làm giàu của người dân, từ hàng trăm ha đất không có giá trị đã trở thành đất vàng khi cho ra những trái ngọt, mở ra một hướng phát triển kinh tế mới.
Vân Trục là cái nôi đầu tiên của cây thanh long ruột đỏ làm nên thương hiệu cho vùng quê nghèo Lập Thạch. Là xã đặc biệt khó khăn với diện tích đất đồi núi chiếm từ 30 – 40% tổng diện tích đất tự nhiên, đất cằn cỗi , khó canh tác, chỉ dùng để trồng các loại cây lâm nghiệp và cây sắn, hiệu quả kinh tế thấp. Năm 2005, cây thanh long ruột đỏ được một số người dân ở thôn Tam Phú, xã Vân Trục đưa về trồng thí điểm trên đất vườn. Thực tế cho thấy cây thanh long ruột đỏ sinh trưởng, phát triển tốt, dễ chăm sóc, phù hợp với đất gò đồi, cho trái to, ngọt , mang lại giá trị kinh tế cao. Cây thanh long đã trở thành cây chủ lực trong phát triển kinh tế, cây làm giàu của nhiều hộ nông dân và góp phần quan trọng tăng tổng giá trị thu nhập toàn xã.
Giá trị và hiệu quả kinh tế của thanh long ruột đỏ, huyện Lập Thạch đã triển khai dự án trồng thanh long ruột đỏ trên đất bạc màu. Năm 2011 -2013 , dự án trồng thanh long ruột đỏ được triển khai thực hiện trên diện 100 ha thuộc các xã Ngọc Mỹ, Vân Trục và Xuân Hòa. Thực tế cho thấy, đã mang lại thành công bước đầu, góp phần nâng cao giá trị sản xuất trên vùng đất đồi núi, nâng cao thu nhập cũng như đời sống cho bà con nông dân. Hiệu quả kinh tế của cây thanh long ruột đỏ cao hơn từ 10 đến 12 lần so với trồng sắn, bạch đàn và các loại cây ăn quả truyền thống.
Theo lãnh đạo UBND huyện Lập Thạch: “Cây thanh long ruột đỏ ở Lập Thạch trước đây chưa phải là cây chủ lực do trồng thiếu tập trung, trồng phân tán ở các vườn tạp, gò đồi, cùng các cây thân gỗ khác. Thời gian gần đây, khi người dân theo dõi cây thanh long phù hợp với đất đai cũng như chất lượng sản phẩm, được nhiều khách hàng biết tới và đánh giá cao, do đó diện tích cây thanh long ruột đỏ ngày càng được nhân rộng”.
Để phát triển thanh long ruột đỏ, năm 2018, UBND tỉnh Vĩnh Phúc đã quyết định phê duyệt, điều chỉnh bổ sung Chương trình thí điểm đầu tư phát triển vùng sản xuất thanh long ruột đỏ bền vững phục vụ xuất khẩu và tiêu thụ nội địa theo mô hình chuỗi liên kết sản xuất – tiêu thụ tại huyện Lập Thạch với tổng kinh phí hơn 240 tỷ đồng, triển khai thí điểm ở 05 xã Xuân Hòa, Vân Trục,Quang Sơn, Hợp Lý,Ngọc Mỹ. Hiện nay với tổng diện tích đã tăng lên 320 ha (giống TN4), sản lượng ước đạt hơn 200.000 tấn /năm. Mục tiêu của dự án phấn đấu nâng cao giá trị sản xuất thanh long ruột đỏ từ 200 đến 250 triệu đồng/ha, giải quyết cho 1.500 đến 2000 lao động, tạo bước đột phá trong phát triển nông nghiệp nông thôn.
Trở lại hộ gia đình anh Nguyễn Trung Kiên, xã Vân Trục,( Lập Thạch) , một trong những người sở hữu mô hình trồng thanh long ruột đỏ được chọn xuất khẩu sang thị trường Australia. Thời gian 03 năm gần đây, vườn thanh long 03 ha được trồng theo tiêu chuẩn VietGAP của gia đình anh, chưa năm nào cho doanh thu dưới 1 tỷ đồng. Đến nay, mô hình trồng thanh long ruột đỏ của anh Kiên được xem là một trong những mô hình thành công nhất của huyện, được nhiều người đến thăm quan học hỏi.
Thanh long ruột đỏ mở ra hướng đi mới, tạo bước tiến mạnh mẽ trong chuyển dịch cơ cấu cây trồng ở huyện Lập Thạch. Để định hướng cho sự phát triển bền vững của cây trồng này, UBND huyện đã thành lập Hội sản xuất thanh long ruột đỏ huyện Lập Thạch và các HTX làm đầu mối cho các hoạt động xúc tiến thương mại phát triển sản phẩm thanh long ruột đỏ. Sản phẩm quả thanh long có hình thức và chất lượng tốt nên được bán vào một số siêu thị lớn như Coopmart và các tỉnh thành như Thái Nguyên, Hà Nội, Quảng Ninh. Năm 2017, 2018 những tấn thanh long ruột đỏ đầu tiên đã được xuất sang thị trường Austrailia, Malaisia, Hồng Kông. Đây là bước ngoặt triển vọng cho thanh long ruột đỏ Lập Thạch, tạo niềm tin để người dân đầu tư, mở rộng sản xuất, nắm bắt cơ hội làm giàu.
Để quảng bá thương hiệu, huyện Lập Thạch đã phối hợp với các Sở, ngành chủ động đưa các sản phẩm quả thanh long ruột đỏ đi triển lãm các hội chợ thương mại trong và ngoài nước, phối hợp với Viện công nghệ sinh học – Trường Đại học Bách khoa Hà Nội thực hiện đề tài nghiên cứu sản xuất siro và rượu vang từ nước ép quả thanh long. Sản phẩm thanh long ruột đỏ Lập Thạch đã được Cục sở hữu trí tuệ ( Bộ Khoa học & Công nghệ cấp bằng công nhận cho sản phẩm. Năm 2019 , thanh long ruột đỏ Lập Thạch tiếp tục được tỉnh Vĩnh Phúc cấp chứng nhận đạt chất lượng sản phẩm OCOP, phân hạng 3 sao. Đây được coi là bước tiến quan trọng của thanh long ruột đỏ Lập Thạch trên hành trình khẳng định thương hiệu.
Nhờ đôi bàn tay cần cù và tinh thần dám nghĩ dám phá bỏ lối tư duy cũ kém hiệu quả, người dân huyện Lập Thạch đã phủ xanh những vùng đồi cằn cỗi thành vùng thanh long ruột đỏ trĩu quả. Giờ đây, thanh long trở thành giống cây trồng xóa đói giảm nghèo chủ lực của địa phương, giúp cuộc sống người dân nơi đây ngày được nâng cao.
Lê Hồng
