BVR&MT – Lội rừng suốt 5 ngày đêm, vượt hàng chục km đường sông, leo mỗi ngày 4 – 5 tiếng đồng hồ rừng sâu, núi cao trơn trượt, trượt ngã, gậy văng, nước rơi, máu tứa chân, nhưng một tay vẫn kịp ôm chặt chiếc máy ảnh vào lòng… Đổi lại, chính nhờ những trải nghiệm tác nghiệp đáng giá ấy, nhà báo Phan Minh Đạo (báo Lâm Đồng) đã có cho mình phóng sự ảnh “Khẩn cứu rừng Tây Nguyên”. Tác phẩm đã được trao giải B duy nhất (không có Giải A hạng mục ảnh Báo chí), giải BCQG lần thứ XI.
Lội rừng suốt 5 ngày đêm
Nhà báo Minh Đạo chia sẻ: Trước thực trạng rừng Tây Nguyên có trữ lượng gần 2 triệu ha, gắn với đời sống các dân tộc thiểu số trong khu vực, là hệ sinh thái vô cùng quan trọng của cả khu vực miền Trung và Đông Nam Bộ bị tàn phá nặng nề. Mà nguyên nhân việc quản lý bảo vệ rừng ở đây chưa hiệu quả như Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc chỉ rõ tại Hội nghị “Tìm các giải pháp khôi phục rừng bền vững vùng Tây Nguyên nhằm ứng phó với biến đổi khí hậu giai đoạn 2016- 2020”, ngày 20/6/2016, là do còn có sự buông lỏng của lực lượng kiểm lâm, chủ rừng cũng như sự vào cuộc chậm trễ của chính quyền các cấp. Một trong những vùng rừng bị tàn phá nặng nề nhất là khu vực giáp ranh giữa các tỉnh vì tình trạng “cha chung không ai khóc”.
Từ chủ đề nóng bỏng này anh quyết định xâm nhập các khu vực rừng giáp ranh ở Nam Tây Nguyên, trong đó 2 điểm nóng nhất ở tỉnh Lâm Đồng là giáp ranh tỉnh Đắk Nông và tỉnh Bình Thuận. Sau 2 tuần kết luận của Thủ tướng, anh cùng lực lượng chức năng Trung ương và địa phương đến hiện trường “vụ phá rừng rất nghiêm trọng” tại xã Lộc Bắc, huyện Bảo Lâm, tỉnh Lâm Đồng (giáp tỉnh Đắk Nông).
Là nhà báo duy nhất lội rừng suốt 5 ngày đêm để tác nghiệp trước sự tàn phá khủng khiếp đến cánh rừng nguyên sinh, nên dù là người cao tuổi nhất trong đoàn, vượt hàng chục km đường sông, leo mỗi ngày 4- 5 tiếng đồng hồ rừng sâu, núi cao trơn trượt, vô vàn gian khổ và hiểm nguy rình rập trên dòng sông xiết mạnh, trong rừng sâu dăng mắc, nhưng cuối cùng anh cũng đã vượt được chính mình.
Anh kể: Có những thành viên trong đoàn đã bỏ cuộc giữa đợt công tác. Với anh, chiếc gậy chống trượt, áo chống mưa, chai nước đeo vai, và đặc biệt là chiếc máy ảnh tác nghiệp… đã cùng anh đi suốt hành trình. Cũng như nhiều người, có lần anh bị trượt ngã, gậy văng, nước rơi, máu tứa chân, nhưng một tay vẫn kịp ôm chặt chiếc máy ảnh vào lòng. Bởi anh tự nhủ: bỏ công sức leo cao luồn sâu đến những hiện trường này mà không có máy để tác nghiệp thì coi như chuyến đi vô nghĩa.
Vì vậy, để chủ động, anh đã tranh thủ phỏng vấn, trao đổi với những người liên quan như: nhà chức năng, chủ rừng, đối tượng lâm tặc và người dân. Tại hiện trường, miếng bánh mì, ngụm nước nhỏ, cùng nghị lực đã giúp anh đủ sức nhanh chóng quan sát, tìm các góc máy tác nghiệp. Đêm tại nhà trọ, ai cũng mệt nhoài, những cán bộ thì ngồi tính toán mức độ thiệt hại gỗ, còn anh lại lặng lẽ chép tất cả ảnh chụp được trong ngày vào máy tính.
Nhà báo Minh Đạo cho biết thêm: Vụ phá rừng khu vực sông Đồng Nai sau đó các cơ quan chức năng bước đầu khởi tố 11 nghi can, bắt được chủ mưu Lê Hồng Hà (biệt danh “Hà đen”) sau 42 ngày phát lệnh truy nã toàn quốc. Liên quan vụ án, trước mắt có 8 cán bộ, nhân viên ngành kiểm lâm tỉnh Lâm Đồng, 3 cán bộ kiểm lâm tỉnh Đắk Nông bị kiểm điểm, xử lý kỷ luật. Mức độ thiệt hại rừng bị khai thác nhiều năm lên đến hàng ngàn m3 gỗ, riêng thời gian chúng tôi khám nghiệm hơn 300 m3 gỗ nhóm IV và III. Phó Thủ tướng Trương Hòa Bình chỉ đạo Bộ Công an, Cục Cảnh sát phòng chống tội phạm về môi trường và Chủ tịch UBND tỉnh Lâm Đồng cần phải làm rõ trách nhiệm của các cơ quan, đơn vị, cá nhân có liên quan đã để xảy ra vụ phá rừng, báo cáo Thủ tướng Chính phủ.
Nửa đêm lội suối bắt lâm tặc
Trong khi đoàn tiếp tục điều tra vụ phá rừng giáp ranh tỉnh Đắk Nông nêu trên và vụ phá rừng với khoảng 100 người bao vây hành hung cán bộ Ban quản lý rừng phòng hộ Nam Ban, huyện Lâm Hà, tỉnh Lâm Đồng làm chết 1cán bộ và bị thương 2 cán bộ khác, anh cùng các thành viên lại lặng lẽ lên đường xuống tỉnh Bình Thuận. Đây là đợt truy quét lâm tặc tại rừng huyện Di Linh của tỉnh Lâm Đồng- khu vực nhiều năm bị lâm tặc các tỉnh tàn sát khốc liệt.
Nhà báo Minh Đạo xúc động kể: Chúng tôi hành quân gần 150 km bằng quyết tâm và nguyên tắc bí mật tuyệt đối với “năm không” (không được biết về địa điểm, thời gian, thành viên đoàn, kế hoạch và chỉ huy). Bốn người hóa trang ngồi xe máy hộ tống, 12 người lên ôtô bít kín bạt; trong ca bin, trưởng đoàn, Chi cục phó Kiểm lâm Võ Danh Tuyên cải trang mặc thường phục cùng tôi ngồi che cho các trinh sát dẫn đường.
Ô tô ì ạch bò qua từng con sông và cánh rừng. Gặp lán thứ nhất, xe đi chậm thăm dò. Vắng lặng, không có bóng người. Không khí căng thẳng. Trưởng đoàn Tuyên quyết định: Tiếp tục tiến sâu theo đường mòn. Cây cối che chắn, quất vào ôtô, anh em vừa mở đường vừa cảnh giới. Bỗng có tiếng chó sủa inh ỏi, anh em nhanh chóng tập kích. Cả 4 đối tượng lâm tặc trần trùng trục chưa hết ngỡ ngàng đã bị khống chế. Xét hỏi nhanh, lục soát tang vật khẩn trương, đồng thời cử người trinh sát. Kết hợp các nguồn tin, chúng tôi biết phía trong có lán dựng bên mép “sông 7” (cách gọi của các đối tượng lâm tặc, nghĩa là từ bìa rừng vào có 20 con sông, chúng tôi đã đi qua 6 sông).
Trưởng đoàn quyết định tạm trú, tổ chức nấu ăn và ém quân. Nhóm lo hậu cần, nhóm canh phòng tấn công giải cứu, nhà báo Minh Đạo được chọn cùng nhóm tinh nhuệ tiếp tục hành quân do thám “sông 7”. “Gần đây có mùi khói!”, người đi đầu phát hiện. Chúng tôi rón rén dìu nhau qua sông và tản nhanh thành các mũi bao vây hiện trường. Không có người, những hộp, phách gỗ Hương và Gõ cất giấu trong bụi cây; giữa sân, lửa âm ỉ cháy… Phân công mai phục hơn một giờ để lắng nghe tiếng cưa vọng nhưng không có động tĩnh, đoàn rút quân.
Mọi sinh hoạt cá nhân và bữa ăn tối diễn ra chóng vánh. Đêm buông rất nhanh. Mỗi người tự thiết kế một nơi nằm vội. Mặc dù đốt lửa xua ác thú, bôi kem chống muỗi, vắt, nhưng ai cũng trằn trọc giữa đêm lạnh hoang vu, không có sóng điện thoại. Cảm giác của tôi không khác gì hồi ở đảo chìm ngoài Trường Sa… Không gian rừng sâu căng thẳng, mọi hiểm nguy bất chợt có thể diễn ra…
2 giờ 15 phút, anh Tuyên bật dậy khỏi võng và lệnh: “Anh em chuẩn bị lên đường !”. Chỉ để lại 3 người bị cảm canh phòng, 14 người cùng súng, gậy, đèn pin cầm tay hoặc đeo trên đầu lặng lẽ nối nhau đi. Khoảng hơn 100 mét, lệnh yêu cầu giữ bí mật cao nhất nên chỉ còn 3 chiếc đèn pin chúi xuống đất. Đêm mộng mị. Chốc chốc có người chao đảo vì va vào những tảng đá to giữa đường tốm om. Gần mép “sông 7”, lệnh chuyền tai nhau: “Tắt đèn. Tắt đèn”. Tất cả bám sát nhau, rón rén, lội qua sông. Rất cần kỹ năng thì mới không bị ngã ngay giữa dòng đá trơn trượt.
Vượt được qua sông, chúng tôi ập vào bao vây lán và cảnh giới. Đèn pin đồng loạt bật lên loang loáng. “Tất cả nằm im, chỉ bỏ 2 tay ra ngoài võng !”. Mấy tiếng quát trấn áp, các đối tượng lâm tặc bị khống chế ngay, không kịp trở tay vì bị đánh úp. Tang vật có 11 hộp và phách gỗ nhóm II, III và những chiếc xe máy độ lại. Đấu tranh nhanh, chúng tôi được thông tin có 2 lán nữa trong “sông 12”.
Buộc các đối tượng dẫn đường, đoàn khẩn trương tiến công. Rất nhiều đoạn sông sâu, có nơi ngập hơn 1 mét nước. Chó lại sủa vọng núi rừng. Đoàn càng nhanh chóng tắt rừng nhanh nhất có thể. Nhiều hộp và phách gỗ Bằng lăng, Căm xe (nhóm I và II) vứt ngổn ngang dọc đường. Im lặng, dò dẫm. Phát hiện được lán của đối tượng nằm trên dốc, tất cả lao lên, bao vây và áp sát. Cả 5 đối tượng toan chống cự nhưng không kịp vì đã bị dí xuống còng tay ngay. Đấu tranh khai thác rồi đoàn cử người theo đối tượng đi tìm cưa máy, số còn lại dẫn 7 đối tượng về lại lán “sông 6” bằng cách còng chung hai đối tượng để tránh tẩu thoát hay chống đối. Người, vũ khí, tang vật vi phạm cùng bì bõm vượt suối sâu, leo núi cao, về đến lán lúc 6 giờ 37 phút. Phờ phạc và mệt nhưng chúng tôi đều vui vì án đã đánh thắng, cả 2 phía đều không một ai bị thương tích.
