BVR&MT – Ủy ban châu Âu (EC) đang chuẩn bị luật cấm các sản phẩm có nguồn gốc từ việc phá rừng tiếp cận thị trường châu Âu. Theo Tổ chức Hòa bình Xanh (Greenpeace), đây là một văn bản không đủ mạnh để đối phó với tình trạng phá rừng.
Mặc dù ít được đề cập, nạn phá rừng vẫn là một mối quan tâm lớn. Theo Tổ chức Nông Lương của Liên hợp quốc (FAO), 420 triệu ha rừng đã bị mất từ năm 1990 đến năm 2020, một diện tích lớn hơn cả Liên minh châu Âu (EU). Nếu tỷ lệ mất rừng đã giảm trong 30 năm qua, thì tỷ lệ phá rừng vẫn quan trọng và phân bố không đồng đều và vẫn ở mức rất cao ở các vùng nhiệt đới, đặc biệt là ở châu Phi, Nam Mỹ và châu Á. Mức thiệt hại ròng trong giai đoạn nêu trên ước tính khoảng 178 triệu ha, diện tích tương đương ba lần của nước Pháp.
Sự tàn phá và suy thoái rừng là nguyên nhân chính gây mất đa dạng sinh học, hai lý do cần phải hành động khẩn cấp. Trên Trái Đất, sự suy giảm đa dạng sinh học trên thực tế chủ yếu do thay đổi sử dụng đất (phá rừng và mở rộng nông nghiệp).
Lý do thứ hai: khí hậu. Với 23% lượng khí thải gây hiệu ứng nhà kính, nạn phá rừng, nông nghiệp và sử dụng đất là nguyên nhân thứ hai gây ra biến đổi khí hậu sau quá trình đốt nhiên liệu hóa thạch. Các chuyên gia cho biết thêm, các khu rừng được bảo tồn cũng là bức tường thành tốt hơn để chống lại dịch bệnh có nguồn gốc từ động vật.
Sau khi đã công bố nhiều lần và đã xác nhận trong “Thỏa thuận Xanh” gần đây, EC đang làm việc trên một đề xuất nhằm hạn chế hoặc thậm chí cấm tiếp cận thị trường châu Âu đối với các sản phẩm làm trầm trọng thêm tình trạng mất và suy thoái rừng. Đề xuất này gồm một hệ thống các hạn chế đối với các nhà nhập khẩu và các quốc gia.
Châu Âu đang bị áp lực
Sau cuộc tham vấn cộng đồng thu hút hơn 1,2 triệu phản hồi, châu Âu đang chịu nhiều áp lực. Theo một nghiên cứu, do nhập khẩu các “mặt hàng” mà nền sản xuất công nghiệp không bền vững góp phần lớn vào việc phá rừng: thịt bò, đậu nành, dầu cọ, cà phê, ca cao, gỗ, v.v., châu Âu góp phần đáng kể vào sự tàn phá của các khu rừng trên thế giới. Tuy nhiên, cho đến nay, châu Âu vẫn chưa đưa ra bất kỳ luật nào để hạn chế tác động này. Trong giai đoạn 2008-2017, nghiên cứu đã chỉ ra rằng nhập khẩu của châu Âu là nguyên nhân gây ra 19% nạn phá rừng ở vùng nhiệt đới. Theo đó, nếu không có sự thay đổi, châu Âu có thể phải chịu trách nhiệm về việc mỗi năm có từ 300.000-600.000 ha rừng bị tàn phá vào năm 2030.
Trong đề xuất của mình, sẽ được trình bày vào tháng 12 cho các quốc gia và Nghị viện châu Âu (EP) để thông qua, EC sẽ xem xét năm lựa chọn hành động để giữ lại một: thiết lập danh sách các nhà điều hành và các quốc gia “nhạy cảm” – rủi ro thấp, trung bình và cao, tùy thuộc vào sản phẩm nhập khẩu – kèm theo nghĩa vụ cảnh giác đối với các công ty và các quốc gia châu Âu. Các sản phẩm nhập khẩu sẽ không thể góp phần vào nạn phá rừng ở quốc gia xuất xứ và sẽ phải tôn trọng luật pháp của quốc gia đó (phần lớn việc phá rừng hiện nay là bất hợp pháp ngay cả ở các quốc gia liên quan); nó sẽ phụ thuộc vào các công ty nhập khẩu để chứng minh điều này.
Trong giai đoạn đầu, luật được đề xuất bao gồm thịt bò, dầu cọ, đậu nành, ca cao và cà phê. Tuy nhiên, theo các tổ chức môi trường, danh sách này chưa đủ. Nếu cách tiếp cận chung đi đúng hướng, bất chấp các lệnh trừng phạt được coi là quá yếu, Greenpeace, tổ chức đã tham gia vào một chiến dịch rộng lớn ủng hộ sáng kiến của châu Âu, lấy làm tiếc rằng EC dựa trên một định nghĩa “hẹp” về rừng. “Họ quên các thảo nguyên (ví dụ như Cerrado), các vùng đất ngập nước (Pantanal) và các đầm lầy than bùn”, Greenpeace nhấn mạnh.
EC cũng cho rằng danh sách các sản phẩm bị ảnh hưởng bởi luật mới – rủi ro cao nhất, theo đó có quy định gia hạn sau một năm – là quá hẹp: “Cần phải bao gồm cao su, da, thịt không bò và ngô, ”, Greenpeace lập luận. Tổ chức này cũng cho rằng dự án của EC chỉ bao gồm nhập khẩu của các công ty châu Âu chứ không phải các khoản đầu tư tài chính của các ngân hàng châu Âu mà đôi khi chính việc đầu tư này góp phần vào nạn phá rừng.
Rừng bao gồm hơn 60.000 loài cây khác nhau và là nơi trú ẩn, che chở cho 80% các loài lưỡng cư, 75% các loài chim, 68% các loài động vật có vú. Trên Trái Đất, rừng là bể chứa carbon chính với 400 gigatons carbon được lưu trữ; 1,6 tỷ người sống phụ thuộc vào rừng, trong đó có 70 triệu người bản địa.
