BVR&MT – Ngày Quốc tế về rừng năm nay (21/3/2021), Liên Hợp Quốc kêu gọi toàn thế giới chung tay phục hồi lại những cánh rừng đã mất. Ở Việt Nam, đây đồng thời là dịp để người dân hiểu hơn về vai trò của rừng và góp sức triển khai Đề án 1 tỷ cây xanh do Thủ tướng Chính phủ phát động.
“Mái nhà” bình yên của muôn loài
Theo Tổ chức Nông lương Liên Hợp Quốc (FAO), thế giới đang mất đi 10 triệu ha rừng mỗi năm (tương đương với diện tích của quốc đảo Iceland). Rừng lưu trữ một lượng lớn cacbon thông qua quá trình quang hợp của cây xanh, do vậy, khi đốt cháy hoặc chặt cây, lượng cacbon thải vào khí quyển dưới dạng khí CO2 và khí nhà kính (N2O, mêtan và các ôxit nitơ khác). Việc khai thác và đốt rừng nhiệt đới, rừng trên đất than bùn chiếm khoảng 10% các chất khí nhà kính sinh ra từ hoạt động của con người. Do đó, bảo vệ và phục hồi rừng là hoạt động quan trọng để hạn chế biến đổi khí hậu.
Tại Việt Nam, trong điều kiện của một nước đang phát triển và nguồn lực còn hạn chế, rừng chiếm vị trí quan trọng trong các nỗ lực quốc gia ứng phó với biến đổi khí hậu. Kế hoạch thích ứng quốc gia đã nhấn mạnh các ưu tiên về phục hồi, quản lý bảo vệ rừng và nâng cao chất lượng rừng thông qua các giải pháp tái sinh, phục hồi rừng, làm giàu rừng; tăng cường sự tham gia của cộng đồng trong công tác phát triển rừng trồng nhằm cải thiện sinh kế và cơ hội việc làm trong lâm nghiệp.
Việc tăng dày thảm thực vật rừng còn giúp đóng góp vào mục tiêu giảm phát thải của Việt Nam, nhằm thực thi Thỏa thuận Paris về chống biến đổi khí hậu. Trong Báo cáo Đóng góp do quốc gia tự quyết định cập nhật, Việt Nam cam kết vào năm 2030 giảm phát thải 83,9 triệu tấn CO2 bằng nỗ lực quốc gia; và nếu có sự hợp tác hiệu quả của quốc tế, Việt Nam có thể giảm phát thải tới 250 triệu tấn CO2.
Riêng lĩnh vực Sử dụng đất, thay đổi sử dụng đất và lâm nghiệp (LULUCF) dự kiến đóng góp 9,3 – 21,2 triệu tấn CO2, bằng cách triển khai các giải pháp về bảo vệ, bảo tồn, sử dụng bền vững rừng và đất lâm nghiệp để tăng lượng hấp thụ khí nhà kính. Hoạt động trồng rừng, phát triển rừng sẽ ưu tiên rừng sản xuất, rừng gỗ lớn và rừng ven biển; phục hồi rừng phòng hộ và rừng đặc dụng.
Xác định tầm quan trọng của việc trồng và bảo vệ rừng, phát triển cây xanh bảo vệ môi trường, ngay từ đầu năm 2021, Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc đã phát động Đề án trồng 1 tỷ cây xanh giai đoạn 2021 – 2025. Đề án huy động các lực lượng trong cả nước cùng nhau trồng, chăm sóc và bảo vệ gần 700 triệu cây xanh phân tán ở khu vực đô thị và nông thôn, cùng hơn 300 triệu cây rừng trồng tập trung. Đề án ra đời đã góp phần khích lệ nỗ lực phủ xanh đất trống, đồi núi trọc và đẩy nhanh quá trình xanh hóa khu vực đô thị và nông thôn Việt Nam.
Phủ xanh rừng – xanh môi sinh
Theo Tổng cục Lâm nghiệp (Bộ NN&PTNT), đến hết năm 2020, tổng diện tích rừng của Việt Nam là 14,3 triệu ha với độ che phủ rừng đạt 42%, còn bình quân thế giới chỉ 31%. Tuy nhiên, diện tích rừng bình quân của chúng ta thấp hơn bình quân thế giới 7 lần và trữ lượng cũng thấp hơn bình quân của thế giới 7,5 lần. Mặc dù tỷ lệ che phủ rừng có tăng lên, nhưng chất lượng rừng tự nhiên vẫn chưa cao, rừng phòng hộ chưa phát huy đầy đủ chức năng, tỷ lệ cây xanh/người dân đô thị và nhiều khu vực nông thôn vẫn còn thấp so với nhiều nước trên thế giới.
Về lâu dài, thách thức đặt ra cho ngành lâm nghiệp là phải có những giải pháp mang tính đột phá nâng cao chất lượng rừng. Đặc biệt, thúc đẩy triển khai thêm các loại dịch vụ môi trường rừng để tăng nguồn tài chính cho bảo vệ, phát triển rừng; đảm bảo sinh kế của người dân. Theo Tổng cục trưởng Tổng cục Lâm nghiệp Nguyễn Quốc Trị, để cải thiện cơ sở hạ tầng cho phát triển lâm nghiệp, kể cả hạ tầng cho chế biến, trồng rừng, hướng đến phát triển theo hướng hiện đại, bền vững thì động lực là tăng nguồn thu từ dịch vụ môi trường rừng; phải giữ được rừng tự nhiên và làm giàu; với diện tích rừng trồng khi không còn dư địa tăng diện tích thì phải có giải pháp về giống, công nghệ để tăng năng suất, chất lượng.
Bởi vậy, Dự thảo Chiến lược phát triển lâm nghiệp Việt Nam giai đoạn 2021 – 2025, tầm nhìn đến năm 2030 đã đề ra mục tiêu tổng quát là huy động tối đa các nguồn lực xã hội và đóng góp ngày càng tăng vào quá trình phát triển kinh tế – xã hội, bảo vệ môi trường, giảm nhẹ thiên tai, ứng phó với biến đổi khí hậu, bảo tồn tài nguyên thiên nhiên và đa dạng sinh học. Việc cung cấp đa dạng các dịch vụ môi trường rừng sẽ góp phần xóa đói giảm nghèo cũng như cải thiện sinh kế cho người dân.
Theo Nghiên cứu Tiềm năng hấp thụ CO2 của một số loại rừng tại các Vườn Quốc gia và Khu dự trữ sinh quyển ở Việt Nam, các nhà khoa học đã xác định, khả năng hấp thụ CO2 của rừng tỉ lệ thuận với sinh khối nên sinh khối càng lớn, khả năng hấp thụ CO2 càng cao. Lượng CO2 được hấp thụ bởi rừng nghèo trong khoảng 30,74 tấn/ha – 142,03 tấn/ha, rừng trung bình trong khoảng 177,76 tấn/ha – 319,71 tấn/ha và rừng giàu trong khoảng 484,82 tấn/ha – 1.013,1 tấn/ha.
