BVR&MT – Không chỉ ém hàng trong các cửa tiệm trang sức hay phòng bán vé của khu du lịch, các sản phẩm ngà voi còn được bày bán công khai tại các cửa hàng lưu niệm ở Buôn Ma Thuột. Tuy nhiên, lượng hàng này không nhằm nhò gì so với nguồn hàng mà các đối tượng quảng cáo và tiêu thụ qua “chợ ảo”, trong đó nhiều điểm nóng tại Đắk Lắk, TP.HCM, Lâm Đồng đã được Nhóm phóng viên thống kê, bắt mối và nhập vai.
Bài liên quan:
Thủ phủ voi tràn lan ngà lậu – Bài 1: Những chiếc ngà trắng trên thị trường đen
Bán cả khúc, cả rổ ngà voi trong cửa hàng lưu niệm
Ghé một showroom rất lớn trên đường Nguyễn Văn Cừ, thành phố Buôn Ma Thuột – nơi lúc nào cũng có từ 05 đến 07 nhân viên bán đủ các loại đồ uống, trái cây và đặc sản của Tây Nguyên, quán có tên MT, ở địa chỉ số 81-83, chuyên bán đồ lưu niệm.
Quán có nhiều quầy, trong đó quầy bán đồ trang sức, lưu niệm nằm lọt thỏm phía trong nhưng lại trưng bày bắt mắt rất nhiều sản phẩm từ ngà. Chưa biết thật giả ra sao, nhóm dò hỏi và lập tức được thanh niên bán hàng tên N. mở tủ kính cho xem các mặt hàng, từ vòng, nhẫn, bút, lược… đến cả một đoạn đuôi voi khô cứng với những sợi lông đen, cứng như cước, dài hơn gang tay người lớn. Giá mỗi sợi khoảng hơn 100 nghìn đồng, tùy độ dài.
Thử nhập vai nhà buôn có “máu mặt”, muốn sở hữu một bức tượng cầu tài cầu lộc bằng ngà voi “xịn” và mẫu tượng đó phải còn nguyên bản để còn đặt riêng thợ chế tác, N. Liền gọi điện xin ý kiến ông chủ. Ít phút sau, N. bê ra một khúc ngà nguyên khối đặt lên cân cho khách xem.
Khúc ngà nặng 2,2 kg, to bằng bắp đùi người trưởng thành, dài chừng 10 cm. N. giới thiệu “đây là ngà voi châu Phi, thức ăn bên đó phong phú nên chất lượng ngà tốt hơn ngà châu Á… Nếu làm tượng thì chỉ có loại này đạt yêu cầu vì ngà voi châu Á xốp, khó đẽo tạc”. N. báo giá 70 triệu đồng/kg, nếu muốn mua thêm khúc nữa cũng vẫn sẵn hàng. “Muốn mua nhiều chỉ cần đặt trước là có”, N. cho hay.
Viện cớ đường kính khúc ngà quá lớn để tạc tượng, nhóm chuyển hướng sang một số cửa hàng khác. N. hứa hẹn chỉ cần đợi thêm ít ngày, khi nào có khách mua tương tự, N. sẽ cắt đôi khúc ngà ra rồi báo cho nhóm đến lấy hoặc thông tin ngay khi có hàng mới.
Đúng như đã hẹn, chỉ ít ngày sau, N. gửi qua zalo cho chúng tôi hình ảnh một khúc ngà mà cửa hàng đang có. Vẫn là ngà voi châu Phi nhưng đường kính chỉ 11cm, dài 23cm, nặng 4,918kg. N. bảo khúc này đường kính nhỏ hơn nên giá chỉ 45 triệu đồng/kg.
Cũng như N., chỉ qua vài câu xã giao, G. đã đưa hàng cấm cho khách xem.
G. là người Lào, lấy chồng ở Buôn Đôn rồi chọn khu du lịch Bản Đôn làm chốn kinh doanh buôn bán. Như hầu hết các gian hàng ở đây, G. cũng bán đồ lưu niệm.
Ban đầu chúng tôi hỏi vòng, nhẫn ngà, G. nói ở đây chỉ có vòng xương voi, nhẫn xương voi hoặc nhựa chứ làm gì có ngà, nhưng chỉ qua mấy lời “phán” về vân ngà xịn và vân nhựa nhân tạo, G. đã đổi thái độ và vào ngay nhà lôi hàng ra. Trên tay G. là một rổ nhựa các vòng tay bằng ngà voi, thậm chí khách muốn mua khúc ngà to, bé, nặng, nhẹ hoặc nguyên khối cũng đều có cả.
Dò hỏi thêm về việc đặt hàng chế tác, G. cho hay ở xã Krông Ana này có một người chuyên chế tác ngà và G. sẵn sàng nhận mẫu của khách rồi đặt ở đó. Tuy nhiên, như để giữ miếng làm ăn, G. kiên quyết không cung cấp địa chỉ “chuyên gia” chế tác này. Riêng số điện thoại của mình, G. cho luôn và không quên căn dặn: “Anh chị cứ xem mẫu kỹ, cần hàng như nào báo em, em sẽ gửi zalo, nếu anh chị ưng ý thì chuyển tiền cọc, em sẽ chuyển hàng cho. Nhưng để qua đợt kiểm trao cao điểm này đã”.
…
Không chỉ G., N., các con buôn giờ đây đều khuyến khích khách hàng chuyển dần sang mua bán qua mạng. Việc giao dịch trực tiếp chỉ mang tính “chào hàng”, giới thiệu sản phẩm.
Những con buôn ẩn hiện trong thế giới ảo
Cũng tại thành phố Buôn Ma Thuột, nhóm tiếp cận với một người buôn bán ngà và các sản phẩm từ ngà khá máu mặt là NP., 35 tuổi.
Ngay khi lưu số vào danh bạ, điện thoại chúng tôi hiện lên hàng loạt tin nhắn zalo quảng cáo các sản phẩm từ ngà. Hàng của NP. không chỉ đa dạng mẫu mã mà còn có thể cung cấp với số lượng lớn hơn rất nhiều những nơi chúng tôi đã khảo sát.
Một ngày, NP. rao bán hàng trên zalo vài lần, khi thì chụp hình những chuỗi ngà hạt tròn, khi thì những miếng ngà vuông, tròn được chạm khắc tỉ mỉ đủ các loại hình thù, từ vòng tay tròn li lớn li nhỏ đến nhẫn nạm vàng, không nạm, bút…, từ những món đã là sản phẩm đến những thứ mới là thành phẩm. Có hôm, đối tượng này còn tải lên cả clip giới thiệu một bộ ấm chén ngà. Nhân diện NP. khá giang hồ, máu mặt khiến nhóm phải chuẩn bị, cân nhắc rất kỹ trước khi tiếp cận và trao đổi thông tin.
Không riêng gì thủ phủ voi ở Đắk Lắk, tại thành phố sôi động, đông dân cư nhất nước là TP. HCM, hoạt động buôn bán ngà voi và sản phẩm từ ngà cũng diễn ra phổ biến, đặc biệt là mua bán qua mạng xã hội. Các đối tượng chụp ảnh, quay video đưa hàng lên rao bán, từ facebook đến zalo, sẵn sàng giao hàng đến tận nhà thông qua dịch vụ của nhiều đơn vị vận chuyển.
Một chủ cửa hàng bán đồ lưu niệm ở phố An Bình, Quận 5, TP.HCM sau khi trao đổi với chúng tôi đã yêu cầu kết bạn zalo và chỉ sau vài giờ đã liên tục gửi những hình ảnh một khúc ngà voi châu Phi hơn 3,7kg. “Hàng này bọn em bán với giá khoảng 30 triệu đồng/kg, nếu anh chị ưng thì cọc tiền, đây là hàng em lấy từ Hà Nội vào” – chủ hàng chào giá qua zalo.
Ngoài việc tiếp cận những con buôn qua cả chợ ảo và chợ thật, nhóm còn khảo sát một số trang thương mại điện tử nổi tiếng và vô cùng bất ngờ khi những trang này rao bán hàng trăm sản phẩm từ ngà và xương voi. Chỉ cần gõ vào ô tìm kiếm từ khóa “ngà voi” là khách hàng dễ dàng tiếp cận thông tin, hình ảnh các sản phẩm được quảng cáo từ ngà cùng tên và địa chỉ của nhà cung cấp. Chưa bàn đến tính thật – giả, song việc các trang thương mại điện tử tiếp tay cho những hành vi vi phạm pháp luật này là điều cần được các cơ quan chức năng xem xét. Nhóm đã hẹn gặp các chủ gian hàng online để xác thực thông tin nhưng phía chủ hàng liên tục thay đổi thời gian, địa điểm.
Trao đổi với Nhóm phóng viên, đại diện Phòng Cảnh sát Môi trường, Công an TP. Hồ Chí Minh cho biết: “Trước hết, cần phải khẳng định, các hành vi buôn bán ngà voi này đã vi phạm luật pháp bởi kể cả họ bán ngà voi giả hay các sản phẩm giả ngà voi đi nữa thì tội quảng cáo bán sản phẩm động vật hoang dã đã là phạm pháp”.
(còn nữa)
Văn Hoàng
