BVR&MT – Con đường đặc biệt không có trên bản đồ, hay hải đồ, nhưng nó thường xuất hiện vào ban đêm và dài gần 1km, nối liền 3 hòn đảo với nhau. Cư dân trên đảo không dám kết hôn với nhau bởi tất cả đều cùng huyết thống.
Con đường kỳ lạ nối liền 3 hòn đảo chỉ xuất hiện vào ban đêm
Đó là con đường đặc biệt, là thủy đạo độc đáo dài khoảng 700m nối liền giữa 3 hòn đảo thuộc huyện Vạn Ninh (Khánh Hòa) là Điệp Sơn (hòn Bịp), hòn Quạ và Hòn Ó trên bản đồ gọi là dòn Dút. Tuyến đường không có tên gọi riêng trên hải đồ toàn quốc. Chỉ biết rằng: nơi đây nếu ban ngày có nước thì ban đêm sẽ khô cạn và ngược lại. Khoảng 15h hàng ngày, thủy đạo dần trơ ra con đường bằng cát biển và đá ngầm với đường kính khoảng 10m. Trên thủy đạo các hoạt động giao thương đã xuất hiện từ hàng trăm năm về trước.
Cái nắng chói chang giữa mùa khô phần nào dịu mát bởi cơn gió biển nhẹ nhàng quanh núi Điệp. Trong làng chỉ vài chiếc xe máy, đường đi chỉ đủ bề rộng 1 xe máy. Khu vực có 2 cảng biển: cảng Điệp Sơn và bến cảng tạm do công ty du lịch mới mở. Người dân đi bắt ốc, bắt sò điệp, con xúc… vẫn thường đi qua lại giữa các đảo. Các chuyến đò, ca nô của người dân và dịch vụ du lịch nối kết đất liền vẫn được thực hiện thường xuyên trong ngày. Suốt 41 năm qua, cầu cảng đã được xây dựng kiên cố hơn, hiện đại hơn. Điều này làm nhiều người nghi hoặc về nét đẹp con người trên đảo Điệp Sơn thuộc xã Vạn Thành, huyện Vạn Ninh, tỉnh Khánh Hòa, thuộc vịnh Vân Phong trên biển Đông.
Khu vực bờ biển có rất nhiều xương rồng nở hoa như phên dậu tự nhiên giúp che chắn gió cho các loại cây thấp nhỏ phía sau, vẫn thường là món ăn của người dân: khi đói nấu lá xương rồng non làm canh ăn. Hiện chuyện này chỉ còn trong ký ức nhưng xương rồng vẫn là đặc sản tự nhiên chỉ có tại Điệp Sơn so với môi trường biển đảo tại Khánh Hòa.
Thủy đạo Điệp Sơn góp phần quan trọng trong giao thông hàng hải trên vịnh Vân Phong. Con đường từ thời nguyên thủy giúp người dân tiết kiệm thời gian di chuyển giữa 2 bờ của chuỗi 3 đảo: Điệp Sơn, hòn Ó, hòn Dút. Nếu không có thủy đạo, hành trình sẽ kéo dài thêm khoảng 20 – 30 phút với các loại ghe gỗ chuyên dùng trong việc đánh cá. Sử dụng thuyền thúng trở nên đơn giản hơn, chỉ cần mất chút sức lực kéo thuyền sang bờ bên kia thủy đạo. “Tôi phải mất rất nhiều thời gian để di chuyển vòng quanh đảo bằng thuyền thúng, thay vì đó chỉ cần kéo thuyền qua bên kia thủy đạo là được”, người dân đang kéo thuyền thúng sang bên kia thủy đạo cho biết.
Với cano từ đất liền đến Điệp Sơn chỉ mất 15 phút, thủy đạo luôn hiện rõ dưới làn nước biển trong xanh vời vợi. Đôi khi việc di chuyển qua đôi bờ thủy đạo chỉ cần vài động tác nặng nề là được Trên hòn Quạ, hòn Ó (hòn Dút trên bản đồ), không ai ở ngoài dân nuôi ngọc trai, nuôi hàu. Cư dân Điệp Sơn vẫn thường dựa vào thủy đạo đi lại giữa các đảo nhằm bắt ốc, lượm củi… cải thiện cuộc sống.
Không ai trong vùng trả lời được câu hỏi: “ Vì sao lại có thủy đạo này?” và “Điều này các anh phải hỏi những nhà khoa học chứ? Dân chúng tôi làm sao mà biết được”. Quả thực, vì mải mê vui sống với thủy đạo, người dân trong vùng không rõ từ khi nào chỉ xem đây là chuyện bình thường, là lẽ tự nhiên trên đảo, không còn gì hiếu kỳ, cần tìm hiểu. Con nước quyết định tốc độ xuất hiện của thủy đạo. Ban đêm di chuyển trên con đường này bàn chân sẽ phát sáng vì tảo biển bên dưới. Thú vui của du khách và người dân trong vùng là bắt ốc, bắt cá ngồi nhậu trên bờ.
Theo lời giới thiệu của người dân địa phương: Thông thường, nước ngập sâu không quá đầu gối, nước biển buổi sáng rất trong, buổi chiều thường đục. Hàng thủy đạo và đá ngầm 2 bên chỉ trong khoảng thời gian 14h – 15h hàng ngày sẽ lộ rõ. Ngành nghề kiếm sống trên khu vực: đào con xúc, bắt cá và nhặt rong biển. “Con xúc thường nằm dưới đá ngầm, bắt về làm thức ăn nuôi tôm, phải dùng cán thìa sắt để cào cát biển và hất đá ngầm lên mới bắt được”- bé Hạnh vừa đào đá ngầm, vừa kể lại. Trẻ con trên đảo đứa nào cũng đen nhẻm, giỏi bơi lặn và chịu khó làm việc giúp đỡ gia đình. Thủy đạo chính là vị trí vui chơi gắn liền với ký ức tuổi thơ của trẻ em trong vùng.
Dân cư trên đảo không dám kết hôn vì cận huyết thống
Đến Điệp Sơn điều đầu tiên nghe nói rằng có 88 hộ dân, trai gái trên đảo ít yêu đương vì phần lớn là họ hàng của nhau nhằm tránh hôn nhân cận huyết. Người dân đã sinh sống được 5-6 đời trên đảo”. Người dân trên đảo thường có không nhiều đôi nam nữ bên nhau vì rất nhiều gia đình là họ hàng của nhau nên không yêu nhau được tránh trường hợp hôn nhân cận huyết. Trả lời về vấn đề này ông Phạm Văn Lanh trưởng thôn chưa có quyết định bổ nhiệm chính thức của đảo Điệp Sơn cho biết: “Đương là nhiên là có họ hàng với nhau thì không yêu, lấy nhau được. Người dân trên đảo là anh em, họ hàng nhiều lắm!”, một người dân trên đảo thổ lộ như vậy. hóa ra người dân ở đây sợ vướng phải vấn đề hôn nhân cận huyết thống.
Người dân đã sinh sống được trên đảo từ 5-6 đời. Theo tin tức từ chính quyền, thôn đảo Điệp Sơn có 84 hộ với hơn 400 dân. Có khoảng 60 % hộ dân có nhà vệ sinh nên phải phát triển thêm nhằm phục vụ du khách. Năm 2015, Điệp Sơn có vài ca sốt xuất huyết so với hàng ngàn trường hợp trên địa bàn tỉnh. Vì là ốc đảo nên tình hình an ninh trật tự tốt, “lấy trộm thì làm sao mà bán được, chỉ cần báo với công an viên trên đảo là không gì rời khỏi đảo được” – chị Oanh , người dân Điệp Sơn chia sẻ. Trước kia trên đảo có rất nhiều cây dừa cao, “đêm 30 Tết không nhìn rõ bầu trời, tối đen như mực vì dừa cao che khuất, nay thì chặt bớt rồi, còn lại không nhiều”, ông Phạm Văn Lanh, trưởng thôn cho biết.
Theo chân ông Lanh đến “Trái tim ánh sáng” của hòn đảo, nằm tại căn nhà tạm rộng chỉ vài mét vuông. Một máy phát điện đã cũ kỹ, đen đi vì khói, dầu và gió biển. Tại Điệp Sơn, điện chỉ có từ 18 – 21h hàng ngày. Người trông coi công việc được tính công 25 ngàn/đêm. Xăng dầu chạy máy nổ có nguồn thu từ sự đóng góp của người dân. Tại đây, người dân dùng 2 bóng điện + 1 ti vi cả tháng trả 120 ngàn tiền điện. Bộ phận nhỏ dân cư trong vùng có máy phát điện phục vụ nhu cầu gia đình và du khách.
Trước kia, người Điệp Sơn chỉ sống dựa lưng vào núi bằng nghề phát rẫy làm ngô, làm khoai mỳ. Nay đã có tàu cá đánh bắt gần bờ và nuôi trồng hải sản. Trên núi chỉ còn 1-2 hộ ở. Người dân không còn sống dựa vào núi rừng, chỉ còn đi biển và nuôi trồng gần bờ (mực, cua). Chỉ khoảng 2 tấn/tàu, khoảng gần 50 hộ dân có ghe đi biển, dân cư còn lại bắt ốc, rau kim (nấu su xa). Bờ rạn quanh đảo trở thành đê bao tự nhiên ngăn nước biển xâm thực. Trước kia, khó quản lý vấn đề nổ mìn đánh bắt cá nhưng hiện nay tình trạng này không còn vì người dân đã thay đổi nhận thức về việc sử dụng chất nổ trong đánh bắt. Theo đó, lượng cá biển đã ổn định lại. Nguồn sống của người dân ngày càng được đảm bảo chắc chắn hơn.
Nước ngọt không bao giờ thiếu trên Điệp Sơn. Trước tình hình hạn hán, khô hạn kéo dài và xâm nhập mặn, các hộ dân trên đảo vẫn sống vô tư với nguồn nước ngọt tự nhiên trên đảo. “Các hộ gần biển thì có nhiễm mặn vào những lúc khô hạn nhất nhưng các hộ gia đình phía sau thường ít gặp, đảo hiếm có thời gian lâm vào tình trạng nhiễm mặn nguồn nước ngầm!”, người dân trên đảo ai cũng chia sẻ như vậy. Cây ghẹo và cây bàng mọc ngay gần cầu cảng Điệp Sơn. Người dân trên đảo thường nhặt quả ghẹo để ăn nhưng chỉ khoảng 2-3 quả tránh bị say, ăn bằng cách nướng lên. Cây ghẹo, cây bàng, cây dừa chiếm những vị trí cao lớn nhất trên đảo. Cây ghẹo là đặc sản thực vật biển đảo Khánh Hòa chỉ có tại Điệp Sơn
Ngày cúng làng, rằm tháng ba (sáng mười sáu). Thờ cúng tiền hiền, ông nam hải, cá ông (không dám gọi tên là cá voi). Trong đình có thờ cá ông, có cốt cá ông. Nền đình cũ làm bằng đá san hô hiện vẫn còn dấu tích. Người dân vẫn thường dùng đá san hô để làm móng nhà, làm nền sân nhà. Đây là nơi cổ xưa nhất của hòn đảo, là vị trí thể hiện niềm tin và hy vọng của người dân về sự tươi đẹp của thiên nhiên, biển cả. Đặc sản giúp chống lại cái nóng trên Điệp Sơn là nước dừa, dễ làm say người là quả ghẹo và làm mát là những gốc bàng già.
Thủy đạo Điệp Sơn là nơi chứng kiến tình yêu lứa đôi hạnh phúc đến trăm năm đầu bạc răng long, của du khách và các gia đình trên đảo. Họ vẫn thường nắm tay nhau trên đi thủy đạo đã trơ gan cùng tuế nguyệt từ thưở khai thiên lập địa.
Tiêu Dao
https://baovemoitruong.org.vn/
