BVR&MT – Ông Nguyễn Đình Tuy từng được Chủ tịch nước, Bộ trưởng Bộ NNPTNT đến thăm từ khi phong trào trồng rừng còn chưa được đẩy mạnh. Khu du lịch sinh thái giữa lòng hồ thủy điện Hòa Bình của ông cũng là một điển hình trong phát triển kinh tế nhờ rừng, dựa vào rừng.
Ông “trùm lâm tặc” một thời
Xuất phát từ bến thuyền Thung Nai mất khoảng 30 phút đi tàu trên hồ Hòa Bình, du khách sẽ đến điểm du lịch đảo Dừa. Ít ai biết rằng, chủ nhân nơi này trong quá khứ từng là một “trùm lâm tặc” khét tiếng, ấy vậy mà nay lại được gần xa ngưỡng mộ như một điển hình trong phát triển kinh tế nhờ rừng, dựa vào rừng và được Chủ tịch nước, Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn đến thăm.
Ông Nguyễn Đình Tuy, quê ở xã Tân Hội – huyện Đan Phượng – tỉnh Hà Tây (cũ), nay là Hà Nội. Giờ đã ở cái tuổi thất thập cổ lai hy, ông bồi hồi nhớ lại: “Mỗi năm tôi mang khoảng một nghìn năm trăm mét khối gỗ về xuôi, suốt cả chục năm như thế. Có lần bè chở gỗ về đến gần Hà Nội thì bị vỡ, cũng mất vài trăm khối như không”.
Tròn hai mươi tuổi, ông Tuy mang nghề rèn của gia đình theo một người bà con lên phố Bờ (xã Vầy Nưa – huyện Đà Bắc – tỉnh Hòa Bình) làm ăn rồi lập gia đình, định cư luôn ở đây. Nhìn khu du lịch đảo Dừa và hàng chục héc-ta rừng trồng hôm nay, cũng đủ để thấy trước đây ông Tuy năng động, tháo vát, xông xáo đến cỡ nào. Chẳng thế mà anh thanh niên tưởng như chỉ quen với búa, với đe đã đóng thuyền theo người bản địa đánh bắt cá trên sông Đà.
Không lâu sau đó, ông Tuy gia nhập đội quân buôn gỗ. “Như bây giờ gọi là lâm tặc phá rừng. Nhưng bấy giờ người ta gọi là đi làm lâm sản. Ngày lòng hồ chưa ngập nước, ở đây là xóm người Mán (tức người Dao), có đến cả trăm hộ dân đi vào rừng, lên núi cách nhà dăm – bảy cây số chặt gỗ về bán cho tôi. Mỗi tháng tôi lấy 200m³ gỗ từ các đầu mối thu mua ở đây rồi đưa về Đông Trù, bán cho Nhà máy Diêm Cầu Đuống”, ông Tuy tâm sự.
Hồi ức về những năm rừng núi sum vầy, giàu có kéo về cùng sóng nước dập dềnh bên cửa. Rừng những năm tháng đó ken dày cây lớn, cây nhỏ. Có những cây to, thẳng tắp, ngước mắt nhìn như các cây đũa đứng xếp hàng cạnh nhau. Rừng khi ấy giàu đến độ, riêng cái xóm nhỏ trăm nóc nhà của người Mán đã đẵn nhiều nghìn khối gỗ cho trâu kéo về cái bãi tập kết ven sông của ông Tuy. Buôn vãn cả gỗ ở rừng Hòa Bình rồi, ông Tuy ngược sông Đà lên Phù Yên, Sơn La tiếp tục thu mua gỗ, đóng bè đưa về xuôi bán. Những năm buôn gỗ ấy đã đưa ông Tùy vào hàng “đại gia”.
Nhưng ở giữa cuộc sống phù hoa, những cám dỗ bấy giờ đã bủa vây lấy vị “tài phiệt” phất lên từ rừng. Ông kể: “Xung quanh tôi có nhiều người dùng ma túy. Khi đi buôn gỗ ở Sơn La, người Mông trên đó hỏi tôi “mày có muốn “giàng dinh” (thuốc phiện theo tiếng Mông) không? Tôi bảo muốn, thế là họ cho một cục bằng nửa cái chén. Tôi cũng hút bàn đèn, thấy người lâng lâng, bay bay. Nhưng tôi chỉ thử cho biết thôi chứ không nghiện”. Sợ ở thành phố Hòa Bình sẽ chơi bời quá đà, ông về quê Tân Hội mở xưởng xẻ. Chẳng ngờ ở quê, nạn cờ bạc còn khủng khiếp hơn. Đàn ông cứ tụ bạ quanh các sới bạc, chơi từ hôm trước đến trưa hôm sau. Tối đến đã lại kéo nhau sát phạt trong cuộc đỏ đen. Thế rồi ông phải bán xưởng cưa, bán cả nhà cửa thênh thang ở thành phố Hòa Bình để trả nợ.
Tấm gương trồng rừng được Chủ tịch nước thăm
Đầu thập niên 90 của thế kỷ trước, sau nhưng năm tháng rơi xuống “bùn đen” ông Tuy bắt đầu ngộ ra nhiều điều. Ông cho rằng đâu phải cuộc sống nơi phố xá tấp nập, kẻ bán người mua mới có cơ hội để làm ăn đổi đời. Rồi ông lái tàu đi dọc lòng hồ sông Đà, thấy chỉ có một hòn đảo địa hình bằng phẳng, không cần phải san ủi nhiều, diện tích cũng vừa vặn để thỏa chí sống xanh ông liền quyết chí mua lại. Cả tháng trời vợ chồng, con cái ông mới dọn xong cỏ rả, cây cối rậm rạp trên đảo. Trồng rau, thả gà, cá thì sẵn dưới hồ, cuộc sống nhanh chóng ổn định. Ông mua một trăm cây dừa về trồng trên đảo. Khi rặng dừa cao vút, cong cong in bóng xuống sắc xanh nước sông Đà, cũng là lúc ông nghĩ ra cái tên “đảo Dừa” để đặt cho chốn an cư mới.
Để đảo Dừa lại cho bà Niên và các con chăm sóc, ông mua thuyền, ngược sông Đà đi buôn lương thực. Tích cóp được đến đâu, ông gạ những chủ đất lân cận đảo Dừa bán những quả đồi trơ trụi, vốn chỉ trồng sắn lại cho mình. Năm ấy, ông dần chuyển đổi cây trồng; vừa ngô, vừa sắn, vừa khoanh khu trồng luồng, trồng cây lấy gỗ…, đa dạng hơn việc chăn nuôi và đánh bắt thủy sản. Từ hai mươi năm trước, giữa lòng hồ mênh mông nước này, trang trại kết hợp nông – lâm – thủy sản của gia đình ông Nguyễn Đình Tuy đã trở thành điển hình kinh tế hộ gia đình của cả tỉnh Hòa Bình.
Càng thêm phần ý nghĩa và có giá trị không nhỏ trong suốt hai mươi năm duy trì, phát triển đảo Dừa cũng như những cánh rừng của ông Tuy là lần được đón Chủ tịch nước đến thăm. Ông nhớ như in, hôm đó là 9/3/2001, ông và gia đình đã rất bất ngờ khi “đoàn công tác đến thăm” (cán bộ địa phương báo trước với ông như vậy), ngoài Văn phòng Chính phủ, lãnh đạo tỉnh Hòa Bình là… Chủ tịch nước Trần Đức Lương cùng Bộ trưởng Bộ NNPTNT bấy giờ là ông Lê Huy Ngọ.
Chuyến thăm ấy đã gieo thêm vào ý chí ông một quyết tâm: “Làm thế nào để đảo Dừa và cánh rừng khác đi, có ý nghĩa và giá trị không chỉ đối với gia đình mình hay trong phạm vi Hòa Bình nữa”. Tuổi ngũ thập tri thiên mệnh, đã kinh qua “ba chìm bảy nổi và nhiều lênh đênh” nên ông Tuy không cho phép mình liều hay bạt mạng buôn bán làm ăn lớn nữa.
Ông bền bỉ, cặm cụi lấy ngắn nuôi dài. Kinh tế nông lâm thủy sản cho vốn đến đâu, ông gom góp đến đó để dựng từng ngôi nhà, mua từng chiếc tàu chở khách ra đảo Dừa; dần dần biến nơi đây thành khu du lịch sinh thái độc đáo vào bậc nhất ở Thung Nai.
Đảo Dừa của Tuy ông hôm nay là những nếp nhà sàn úp súp giữa cây cối xanh um. Phóng tầm mắt xung quanh là rừng, là đồi xanh biếc nghiêng bóng soi mình xuống lòng hồ sông Đà. Màu xanh của cây cùng màu xanh của nước quấn quyện bật lên sắc xanh ngọc bích như thực, như mơ.
Ông Tuy không nói, nhưng hình như, ông đã và đang muốn dùng quỹ thời gian còn lại của mình để tạ lỗi với núi rừng – bù lại quãng mười năm cùng lâm tặc buôn gỗ, phá rừng.
Cả chục héc-ta rừng trồng, hàng vạn cây gỗ khá to, nhiều cây ăn quả cổ thụ, rồi một cuộc sống tôn vinh màu xanh rừng phòng hộ giữa bát ngát mây trời và hàng tỷ mét khối nước của lòng hồ Thủy điện Hòa Bình do ông Tuy gây dựng kia, nó là một thành quả đáng tự hào không chỉ của ông chủ Đảo Dừa…
Đình Tưởng
