BVR&MT – Với nhiều giá trị về cảnh quan thiên nhiên, sự đa dạng về hệ sinh thái cùng các giá trị về văn hóa lịch sử lâu đời, nên chẳng biết tự bao giờ cứ vào mỗi độ tết đến xuân về, Yên Tử lại trở thành điểm đến quen thuộc của hàng nghàn du khách thập phương xa gần.
Cách Hà Nội khoảng 150km, xuôi về hướng Đông Bắc, rừng Quốc gia Yên Tử nằm trên địa bàn thành phố Uông Bí, tỉnh Quảng Ninh có tổng diện tích 2.783ha bao trọn khu danh thắng Yên Tử. Đây là một trong những danh lam thắng cảnh nổi tiếng và điểm du lịch tâm linh hấp dẫn, nơi thờ Đức Vua Phật Hoàng Trần Nhân Tông, người sáng lập nên phái Thiền Trúc Lâm mang đậm bản sắc riêng của Việt Nam.
Rừng Quốc gia Yên Tử có diện tích là 2.783 ha, tỷ lệ che phủ rừng chiếm 80% tổng diện tích. Theo đánh giá sơ bộ, rừng nơi đây gần đô thị và từng bị tác động trước đây, nhưng đến nay đã được phục hồi và bảo vệ tốt. Có trên 23 loài động vật đặc hữu quý hiếm sinh sống trong rừng quốc gia Yên Tử nằm trong danh mục cần được bảo tồn Sách đỏ Việt Nam như: vooc mũi hếch, sóc bay lớn, ếch ang, ếch gai, cá sấu…Hệ thực vật cũng rất đa dạng với tổng số 830 loài thuộc 5 nghành khác nhau, trong đó, có 38 loài thực vật đặc hữu quý hiếm như táu mật, vù hương, kim giao, lim xanh, lát hóa… Đặc biệt, rừng quốc gia Yên Tử hiện còn một số loài cây đã gắn bó với cuộc đời tu hành của Phật Hoàng Trần Nhân Tông và các sơn môn của ngài là cây xích tùng 700 năm tuổi, trúc, mai vàng…
Bên cạnh sự đa dạng về số loài thực vật, rừng Quốc gia Yên Tử còn là một vườn thuốc quý với nhiều loại cây đem lại giá trị về mặt sức khỏe cao như: ngũ gia bì, kim tuyến, cát sâm, bách xanh, đại kế, hoằng tinh hoa trắng, hà thủ ô đỏ, ba gạc Ấn Độ….có công dụng rất tốt trong việc ngăn ngừa, điều trị các bệnh hiểm nghèo. Chính vậy, Ban Quản lý di tích và rừng Quốc gia Yên Tử đã liên tục tăng cường công tác tuyên truyền, bảo vệ và xử lý nghiêm ngặt những hành vi khai thác trái phép các loại cây dược liệu làm ảnh hưởng đến hệ sinh thái vốn có của rừng.
Không những chỉ có giá trị về mặt sinh thái, rừng Quốc gia Yên Tử còn mang trong mình ý nghĩa lịch sử tâm linh sâu sắc. Có khoảng 1736 ha diện tích rừng tự nhiên, chiếm tỷ lệ 64,6% bao trọn các điểm di tích của Khu di tích lịch sử và danh thắng Yên Tử. Quần thể di tích và danh thắng Yên Tử là địa điểm có sự kết hợp hài hòa giữa cảnh quan thiên nhiên với các công trình kiến trúc, nghệ thuật có giá trị văn hóa – giáo dục đặc biệt cấp quốc gia, bao gồm: Chùa Bí Thượng, chùa Suối Tắm, chùa Cầm Thực, chùa Lân, chùa Giải Oan, vườn tháp Hòn Ngọc, khu tháp Tổ, chùa Hoa Yên, chùa Một Mái, chùa Bảo Sái, chùa Vân Tiêu, chùa Đồng. Vẻ đẹp của Yên Tử là sự kỳ vỹ của núi non hòa với nét cổ kính, trầm mặc của hàng chục ngôi chùa, hàng trăm am tháp, hàng nghàn di vật cổ quý giá, là sự thơ mộng của suối nước, mây trời uy nghiêm, tĩnh mặc chen trong cỏ cây hoa lá. Nơi đây, hàng năm thu hút hàng triệu lượt du khách trong và ngoài nước đến thăm quan và tham dự lễ hội truyền thống tưởng nhớ đến Đức vua, Phật Hoàng Trần Nhân Tông. Chính vì vậy, từ xa xưa, Yên Tử được xếp là một trong 72 phúc địa của nước ta.
Dựa theo văn bản số 1671/ QĐ của Thủ tướng Chính phủ ngày 26/ 09/ 2011 quyết định thành lập khu rừng quốc gia Yên Tử, thuộc loại khu rừng lịch sử – văn hóa – môi trường, trong hệ thống các khu rừng đặc dụng Việt Nam. Nhằm mục đích bảo tồn và phát triển bền vững các giá trị đa dạng sinh học, giá trị thẩm mỹ của cảnh quan thiên nhiên, tôn tạo các giá trị về văn hóa – lịch sử của một trong những triều đại vẻ vang nhất của dân tộc Việt Nam tại khu vực Yên Tử. Đồng thời, là nơi phát tích Thiền phái Trúc lâm Việt Nam, giữ gìn các giá trị truyền thống góp phần tuyên truyền giáo dục tinh thần yêu nước, bảo vệ môi trường và phục vụ tham quan du lịch.
Với những giá trị đặc biệt quan trọng của Yên Tử, sau khi khảo sát khoanh vùng di tích, năm 2012, Yên Tử được công nhận là Di tích Quốc gia đặc biệt. Hiện tại, Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch đang phối hợp với UBND tỉnh Quảng Ninh, Bắc Giang hoàn thiện hồ sơ đệ trình UNESCO công nhận quần thể di tích Yên Tử là di sản thế giới.
Quỳnh Anh
