BVR&MT – Ngày 22/08/2019, tại Khách sạn La Thành, TP. Hà Nội diễn ra hội thảo “Thực hiện REDD+ tại Việt Nam: 10 năm nhìn lại và định hướng tương lai”.
Hội thảo do Liên hiệp Các hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam (VUSTA) phối hợp với Tổng cục Lâm nghiệp và Trung tâm Con người và Thiên nhiên (PanNature) tổ chức nhằm nhận diện và đánh giá lại cách tiếp cận, thiết kế và thực hiện REDD+ ở cấp quốc gia và địa phương trong 10 năm qua, đồng thời tạo diễn đàn cho các bên tham gia trao đổi kinh nghiệm, đóng góp ý kiến cho tiến trình xây dựng và thực hiện REDD+ tại Việt Nam.
Đây là Hội thảo cấp Quốc gia tổng kết 10 năm thực hiện chương trình REDD+ tại Việt Nam, có sự tham gia của Tổng cục Lâm nghiệp; VUSTA và Viện KH Lâm nghiệp Việt Nam (Bộ NN&PTNT), Các tổ chức xã hội trong và ngoài nước, cùng đông đảo các Nhà khoa học, Nhà quản lý và các chuyên gia đầu ngành trong lĩnh vực nông lâm nghiệp và môi trường.
Báo cáo về tình hình thực hiện REDD+ tại Việt Nam, Chương trình quốc gia về REDD+ (NRAP) được Thủ tướng phê duyệt ngày 05/04/2017. Mục tiêu chung của NRAP giai đoạn 2017 – 2020 là: Góp phần bảo vệ và nâng cao chất lượng rừng tự nhiên, mở rộng diện tích và nâng cao chất lượng rừng trồng; gắn và lồng ghép với thực hiện mục tiêu quốc gia về giảm phát khí thải nhà kính, bảo vệ và phát triển rừng, tăng trưởng xanh; thu hút sự hỗ trợ của quốc tế, tiến tới tiếp cận thị trường tín chỉ cac-bon; nâng cao đời sống của người dân và phát triển bền vững đất nước.
Phát biểu tại hội thảo, ông Nguyễn Quốc Hiệu, Phó Chánh VP Ban Chỉ đạo thực hiện REDD+, đại diện Tổng cục Lâm nghiệp cho biết: Năm 2009, Việt Nam trở thành một trong chín quốc gia đầu tiên được lựa chọn thí điểm Chương trình REDD+ của Liên hợp Quốc và cũng là một trong những quốc gia đầu tiên nhận được phê duyệt cho Đề xuất Sẵn sàng thực hiện REDD+ (R-PIN) thuộc Quỹ đối tác Carbon trong Lâm nghiệp của Ngân hàng Thế giới. Qua 10 năm chuẩn bị cho sự sẵn sàng và thực thi REDD+, Việt Nam đã đạt được những bước tiến lớn trong tăng cường năng lực cho các bên tham gia, thiết kế chia sẻ lợi ích, đảm bảo an toàn và giám sát, báo cáo, thẩm định.
Bên cạnh đó, cuối năm 2018, Việt Nam là quốc gia đầu tiên của khu vực Châu Á – Thái Bình Dương được công nhận đủ điều kiện thanh toán cho các nỗ lực giảm phát thải dựa trên kết quả trong chương trình REDD+, đáp ứng các yêu cầu về đảm bảo an toàn theo Công ước Khung của Liên hợp quốc về Biến đổi khí hậu.
Sau 10 năm, liệu có thể khẳng định Việt Nam đã thành công khi thực hiện REDD+? Liệu REDD+ có thực sự tạo nên sự thay đổi trong thực tế và đạt được các mục tiêu kỳ vọng? Ông Lê Công Lương cho biết: Thực tế cho thấy, khi thực hiện REDD+ tại Việt Nam đạt được những kết quả, việc lồng ghép các nội dung REDD+ và kết nối các hợp phần của hệ thống chính sách ngành lâm nghiệp, việc đảm bảo hài hoà mục tiêu REDD+ với các mục tiêu kinh tế – xã hội khác, hay sự phối kết hợp giữa các bên liên quan để đạt được mục tiêu chung. Tuy nhiên, những kết quả đã đạt được có bền vững hay không? Thực hiện có giữ được rừng, giảm được tình trạng mất rừng, cháy rừng không? Hạn chế được thấp nhất những biến đổi khí hậu trong thời gian qua, đây là những vấn đề mà chúng ta phải thảo luận, nghiêm cứu trong những năm tiếp theo định hướng 2030.
Chia sẻ về những kinh nghiệm thực tế khi triển khai các dự án bảo vệ và phát triển rừng tại Việt Nam, ông Nguyễn Đức Tố Lưu, đại diện Trung tâm Con người và Thiên nhiên (PanNature) nói về Thiết kế và xây dựng ACMA/REDD: kinh nghiệm của PanNature thực hiện tại xã Hương Nguyên, tỉnh Thừa Thiên Huế: Đây là cách tiếp cận hướng tới mục tiêu Bền vững thông qua quá trình thích ứng với các nguyên tác Quản Trị: Tạo dựng các mối quan hệ hợp tác đa bên và liên cấp; Chia sẻ và đồng thuận về một tầm nhìn và mục tiêu chung trên một sinh cảnh, địa phương hay một hoàn cảnh cụ thể; Thông qua một quá trình liên tục học hỏi và thích ứng. Trong cách tiếp cận mềm dẻo là chấp nhận những điểm chung và cả những điểm khác biệt giữa các bên để xây dựng một tầm nhìn và mục tiêu chung trên cùng sinh cảnh, cho phép thay đổi linh hoạt và thích ứng để phù hợp với từng bối cảnh và tính hướng cụ thể.
Đánh giá về cách tiếp cận hợp lý quản lý rừng thích ứng ACMA trong REDD+, ông Nguyễn Thế Phương, Ban quản lý Chương trình REDD+/FCPF Trung Ương nói: Mục tiêu của các giải pháp là giảm phát thải khoảng 25 triệu tấn CO2 (2018 – 2025) thông qua kiểm soát mất rừng và suy thoái rừng, tăng cường trữ lượng cac-bon rừng. Nâng cao năng lực quản trị rừng, thực thi pháp luật lâm nghiệp; Chuyển quyền GPT nhằm tạo nguồn tài chính cho bảo vệ và phát triển rừng, cải thiện sinh kế cho cộng đồng sống phụ thuộc vào rừng.
Thời gian gần đây, không chỉ ở các quốc gia thực hiện REDD+ trên thế giới mà cả ở Việt Nam đều có những thay đổi trong cách tiếp cận thiết kế và thực hiện REDD+. Trong đó, đáng chú ý là sự xuất hiện của cách tiếp cận cảnh quan cấp vùng sinh thái (Regional Landscape Approach) và quản trị chia sẻ thích ứng (Adaptive Collaborative Management Approach – ACMA) thuộc Chương trình Giảm Phát thải vùng Bắc Trung Bộ (FCPF/REDD+) nhằm thúc đẩy các cơ chế phối hợp thực chất và hiệu quả giữa các bên liên quan để cùng hỗ trợ “hoạt động sử dụng đất tích hợp, giải quyết vấn đề phá rừng dưới sức ép của hoạt động sản xuất nông nghiệp đồng thời giải quyết tình trạng nghèo đói của người dân vùng rừng” (FCPF, 2015).
Những đổi mới này, do đó, cũng đặt ra yêu cầu đối với không chỉ các cơ quan nhà nước, ban quản lý dự án mà cả các tổ chức xã hội dân sự khi tham gia vào tiến trình REDD+ cùng thảo luận để thống nhất một cách hiểu chung, thiết kế được một cách tiếp cận tổng thể, phù hợp với tính chất đa ngành, đa lĩnh vực, đa cấp độ như REDD+ trong bối cảnh Việt Nam, từ đó kế thừa và tiếp tục phát huy được hiệu quả của Chương trình REDD+ 10 năm qua.
Tại hội thảo, các đại biểu đã dành nhiều thời gian trao đổi, thảo luận, phân tích, đánh giá về các giải pháp xã hội hóa trong công tác thực hiện REDD+ 10 năm thực hiện: Thực tế cho thấy, chuyển từ Sẵn sàng thực thi sang Thực hiện REDD+, chương trình đã phải đối mặt với rất nhiều thách thức và tồn tại như: việc lồng ghép các nội dung REDD+ và kết nối các hợp phần của hệ thống chính sách ngành lâm nghiệp, việc đảm bảo hài hoà mục tiêu REDD+ với các mục tiêu kinh tế – xã hội khác, sự phối kết hợp giữa các bên liên quan để đạt được mục tiêu chung.
Nhận diện và đánh giá lại cách tiếp cận, thiết kế và thực thi REDD+ cấp quốc gia và địa phương trong 10 năm qua; bài học kinh nghiệm, cơ hội và thách thức còn tồn tại từ quan điểm của các bên liên quan (cơ quan Quản lý Nhà nước, các tổ chức nghiên cứu, các tổ chức xã hội và tổ chức cộng đồng); Từ các bài học kinh nghiệm trên, thảo luận và thống nhất cách hiểu chung và thiết kế thực hiện tiếp cận cảnh quan theo vùng sinh thái và quản trị chia sẻ thích ứng trong dự án FCPF/REDD+ Bắc Trung Bộ; đồng thời xác định các yêu cầu cải thiện chính sách, thể chế và năng lực để thực hiện tại cấp địa phương và gợi ý các ý tưởng triển khai trong thời gian tới; Nhận diện vai trò của các tổ chức ngoài nhà nước (tổ chức nghiên cứu, tổ chức xã hội) trong tiến trình REDD+ và chia sẻ các sáng kiến nhằm đảm bảo sự tham gia hiệu quả và thúc đẩy tiếp cận quản trị chia sẻ thích ứng trong REDD+.
Văn Trì – Hà Linh
