BVR&MT – Niên vụ thu hoạch hồ tiêu tại Bình Phước bắt đầu từ sau Tết Nguyên đán Quý Mão 2023 giảm cả về giá và sản lượng. Trong khi đó, nguồn nhân công lao động tại địa phương lại không khan hiếm như những năm trước khiến nhiều nhà vườn kém vui.
Nhà nông thiệt hại kép
Hiện nay, nhà nông trồng hồ tiêu trên địa bàn tỉnh Bình Phước vừa thu hoạch xong niên vụ 2023, nhưng lại thiệt hại kép. Theo các hộ dân, thời tiết năm nay diễn biến bất thường khiến nhiều diện tích trồng hồ tiêu giảm năng suất. Giá hồ tiêu dao động từ đầu mùa cho đến nay (ngày 14/3) khoảng 55.000 – 66.000 đồng/kg, giảm hơn 20% so với cùng kỳ.
Hộ ông Lý Thanh Tùng ở xã Lộc Thuận (huyện Lộc Ninh) với diện tích 1,5 ha sau khi thu hoạch sản lượng chỉ hơn 1,2 tấn/ha, giảm gần một nửa so với năm trước. Nguyên nhân năng suất tiêu giảm, ông Tùng cho rằng, năm nay do diễn biến thời tiết không thuận lợi đã tác động không nhỏ đến sinh trưởng phát triển trong giai đoạn ra hoa, đậu trái. Cụ thể, những cơn mưa trái mùa vừa qua thường xuyên xảy ra vào giai đoạn phân hóa mầm hoa nên tỷ lệ đậu trái thấp, sản lượng giảm tùy vào khu vực.
Cũng tại huyện Lộc Ninh, gia đình bà Nguyễn Thị Thúy ở xã Lộc Hiệp có diện tích trồng hồ tiêu lớn khoảng 4 ha. Trong những năm gần đây, dù giá thu mua hồ tiêu bấp bênh, nhưng gia đình bà Thúy vẫn bám trụ cây “vàng đen” với hy vọng giá sẽ khởi sắc hơn. Theo bà Thúy, những năm gần đây vườn tiêu của gia đình thu hoạch từ 5 – 6 tấn tiêu khô.
Tuy nhiên, năm nay do ảnh hưởng thời tiết khiến vườn tiêu của gia đình thất thu lớn. “Thời tiết trước Tết, thời điểm ra hoa không khí lạnh hơn năm ngoái nên ảnh hưởng đến ra hoa đậu trái. Năm trước, gia đình tôi thu được trên 5 tấn, tuy nhiên năm nay chỉ được hơn 2,5 tấn. Bên cạnh đó, giá thu mua thấp đã khiến nguồn thu của gia đình ít hơn và sẽ khó khăn tái đầu tư vụ tiếp”, bà Thúy cho biết thêm.
Chủ tịch Hội Nông dân xã Lộc Hiệp, Nguyễn Văn Hà cho rằng tiêu giảm sản lượng so với mọi năm một phần là giá tiêu nó xuống thấp nên người dân đầu tư chăm sóc giảm lại. Bên cạnh đó, khí hậu biến đổi bất thường nên dẫn đến sản lượng hồ tiêu của bà con không được như những mùa vụ trước.
Theo các nhà vườn, mùa vụ năm nay hầu hết các vườn tiêu của người nông dân đều thất thu với nhiều mức độ khác nhau, dao động giảm từ 30 – 60% sản lượng. Nguyên nhân là do ảnh hưởng của thời tiết biến đổi thất thường. Bên cạnh đó, giá tiêu duy trì ở mức thấp dưới 100.000 đồng/kg kéo dài khiến cho người trồng tiêu thiếu kinh phí tái đầu tư nên chán nản, bỏ bê dẫn đến vườn tiêu ngày càng suy yếu và giảm mạnh sản lượng.
Chủ tịch Hội Nông dân huyện Lộc Ninh Lê Khắc Phú cho biết, mùa tiêu năm nay trên địa bàn huyện Lộc Ninh nói riêng cũng như các huyện lân cận nói chung đều bị giảm năng suất. Có thể khẳng định rằng năng suất năm nay giảm một nữa. Hằng năm, trung bình sản lượng trên địa bàn trên 2 tấn/ha, nhưng riêng năm nay chỉ khoảng 1,2 tấn/ha.
Sản xuất theo hướng bền vững
Anh Nguyễn Văn Hậu ở xã Phước Minh (huyện Bù Gia Mập) ngao ngán cảnh mất mùa, mất giá đã không còn kiên nhẫn với cây tiêu. Hơn 900 trụ tiêu gần chục năm tuổi chuẩn bị đầu mùa mưa trồng xem cây cao su và bỏ cây tiêu. Theo anh Hậu, do giá cả thấp nên chi phí đầu tư không đủ dẫn đến cây tiêu chết dần. Trong khi đó, khí hậu cũng không ủng hộ, sản lượng không còn cao như nhiều năm trước nên sẽ chuyển đổi cây trồng để ổn định hơn.
Còn vườn tiêu 10 năm tuổi với 1.600 trụ của gia đình ông Vũ Đức An ở xã Hưng Phước (huyện Bù Đốp), vụ mùa năm nay thu chỉ hơn 1,2 tấn. Niên vụ thu hoạch năm 2022, gia đình ông An thu về hơn 3 tấn. Trong năm qua, gia đình ông đã chi hơn 50 triệu đồng để chăm sóc vườn, tuy nhiên vườn tiêu thất thu khiến thu nhập giảm. Ông Vũ Đức An cho biết, năm nay sản lượng tiêu hạt chỉ được 1/3 năm ngoái. Niên vụ 2022, nhà ông hái trong 1,5 tháng với 16 nhân công hái liên tục, nhưng năm nay chỉ có 8 người hái chỉ được 20 ngày đã hết.
Ngoài ra, theo người dân trồng hồ tiêu, vụ thu hoạch tiêu năm nay rơi vào thời điểm công nhân cạo mủ cao su bước vào chu kỳ ngưng cạo, hồ tiêu chín khá sớm nên việc tìm nhân công hái không khan hiếm như năm trước. Giá nhân công dao động từ 170.000 – 200.000 đồng/ngày. Năm 2022, nhiều vườn tiêu thiếu nhân công phải mua lưới rải khắp vườn để hứng hạt chín rụng.
Trong hơn 5 năm qua, giá thu mua hồ tiêu bấp bênh, dịch bệnh hoành hành khiến diện tích hồ tiêu tại nhiều địa phương trong tỉnh Bình Phước giảm. Niên vụ 2023, theo nhà nông trồng tiêu năng suất hầu hết các vườn đều giảm so với năm 2022.
Theo đánh giá của ngành nông nghiệp Bình Phước, vài năm trở lại đây giá thu mua xuống thấp nên các vườn tiêu không được người dân chăm sóc tốt, cộng với thời tiết diễn biết bất thường khiến năng suất tiêu không cao.
Trước tình hình sản lượng tiêu giảm và giá xuống thấp, chính quyền địa phương đã đưa ra nhiều khuyến cáo để giúp nhà nông ổn định sản xuất, người dân không chạy theo giá cả, không phát triển tự phát, không tuân thủ quy hoạch…
Theo Tiến sĩ Nguyễn Văn Bắc, Giám đốc Trung tâm dịch vụ nông nghiệp huyện Bù Đốp, để giữ vườn tiêu thực sự ổn định, lâu dài đòi hỏi người dân phải có kiến thức trồng và kỹ thuật chăm sóc tốt. Từ khi tiêu rớt giá, các hộ dân ít chăm sóc, đầu tư nên dẫn đến tăng số lượng cây tiêu bị chết, sâu bệnh. Cùng với đó, giá cả thấp nên người còn phá bỏ tiêu và thay thế bằng loại cây khác như: cao su, sầu riêng và các loại cây ăn trái khác.
Tiến sĩ Nguyễn Văn Bắc cho rằng, hồ tiêu là cây trồng rất khó tính, thời gian qua việc người dân bỏ qua khuyến cáo của các cơ quan chức năng, phát triển ồ ạt, dẫn đến nhiều hệ lụy. Nhà nông muốn làm giàu từ cây tiêu thì phải tìm hiểu về thổ nhưỡng có phù hợp hay không. Trồng tiêu cần phải gần nguồn nước, giống tốt và đặc biệt phải nắm vững kỹ thuật canh tác. Bên cạnh đó, để sản xuất hồ tiêu theo hướng bền vững cần hỗ trợ từ cơ quan chức năng như tăng cường các buổi tập huấn, liên kết với đơn vị thu mua, bảo quản, chế biến sâu, xuất khẩu… để giúp nhà nông yên tâm sản xuất, bám trụ cây tiêu.
Hiện nay, tỉnh Bình Phước có khoảng 14.000 ha hồ tiêu. Việc nhà nông bị thiệt hại kép vụ mùa vừa qua đang báo hiệu khó khăn tái đầu tư cho cây tiêu năm tới. Ngành nông nghiệp địa phương cũng đã khuyến cáo nông dân cần chăm sóc vườn theo hướng dẫn của cơ quan chức năng, cân nhắc việc chuyển đổi cây trồng ồ ạt sẽ ảnh hưởng quy hoạch phát triển vùng nguyên liệu địa phương.
