BVR&MT – Thuốc bảo vệ thực vật (BVTV) có vai trò quan trọng trong việc nâng cao năng suất cây trồng, đảm bảo an ninh lương thực, nhưng nó cũng là con dao 2 lưỡi dẫn đến những hậu họa khôn lường, nhất là đối với sức khỏe con người và môi trường.
• Lào Cai: Báo động việc sử dụng thuốc bảo vệ thực vật của người dân thôn bản
Việc lạm dụng thuốc BVTV đem lại những hệ lụy xấu, tiêu cực. Thuốc gây độc hại cho người và gia súc, ảnh hưởng xấu đến sức khỏe cộng đồng, làm ô nhiễm môi trường, diệt cả côn trùng và vi sinh vật có ích, từ đó tạo điều kiện cho dịch bệnh phát triển, bùng phát mạnh hơn. Dùng thuốc không đúng kỹ thuật, sẽ nhanh chóng tạo nên tính kháng thuốc của sâu bệnh. Thuốc BVTV nhiều khi còn để lại dư lượng độc hại trên nông sản làm ngộ độc người sử dụng giảm chất lượng và khả năng cạnh tranh của nông sản trên thị trường. Sử dụng thuốc BVTV càng nhiều, càng rộng, càng không đúng kỹ thuật thì những nhược điểm, hạn chế, tiêu cực của thuốc càng lớn, càng nguy hại.
Như Tạp chí điện tử Bảo vệ Rừng và Môi trường đã phản ánh, tại một số các xã, huyện vùng cao của tỉnh Lào Cai, tình trạng người dân lạm dụng thuốc BVTV trong sản xuất nông nghiệp đã tác động không nhỏ đến môi trường và sức khỏe của con người. Nguyên nhân chính dẫn đến sự việc là do nhận thức của người sử dụng còn kém, không hiểu được tác hại của loại thuốc này.
Phóng viên đã có buổi làm việc trực tiếp với chị Dương Thị Ngân, cán bộ Khuyến nông xã Điện Quan, huyện Bảo Yên, tỉnh Lào Cai. Theo chị Ngân, tình trạng người dân lạm dụng thuốc BVTV diễn ra khá phổ biến, đặc biệt là trong canh tác cây ngô, mặc dù chính quyền xã đã khuyến cáo và hàng năm cũng có các buổi làm việc hướng dẫn, tuyên truyền cho bà con ở các thôn bản nhưng dường như việc lạm dụng thuốc BVTV trong canh tác nông nghiệp vẫn không được triệt để. Tính cho đến nay, trên địa bàn xã chưa có vụ việc đáng tiếc nào liên quan đến việc sử dụng thuốc BVTV nhưng cũng đáng cảnh báo nếu lạm dụng thuốc BVTV thì sẽ gây ra hậu quả khôn lường.
Cũng theo chị Ngân, mới đây Đoàn thanh niên của xã cũng đã phối hợp với với chính quyền và người dân xây dựng các hố thu gom chai lọ, bao bì thuốc BVTV tại các điểm có đồng ruộng, nương rẫy. Hiện nay đã xây được 5/7 hố, 02 hố còn lại sẽ tiếp tục xây trong thời gian tới.
Thật đáng lo ngại việc sử dụng thuốc BVTV của người dân hiện nay hết sức tùy tiện, không theo quy trình đảm bảo an toàn, gây ra ô nhiễm môi trường, nguồn nước, ảnh hưởng đến môi trường sinh thái và sức khỏe con người.
Chị Nguyễn Thị Thụy, Giám đốc Trung tâm Dịch vụ Nông nghiệp huyện Bảo Yên (Lào Cai) cho biết: Toàn huyện có 17 xã và 01 thị trấn, đa số đều sản xuất nông nghiệp nên việc sử dụng thuốc BVTV khá phổ biến. Trong quá trình dùng thuốc bảo vệ thực vật bà con nông dân vẫn còn mắc nhiều hạn chế, thiếu sót trong việc sử dụng thuốc như sử dụng thuốc quá nhiều, quá mức cần thiết, sử dụng thuốc quá liều lượng khuyến cáo, tùy tiện hỗn hợp khi sử dụng. Sử dụng thuốc bảo vệ thực vật không tuân thủ thời gian cách ly, nguyên tắc sử dụng thuốc BVTV “4 đúng” (đúng thuốc, đúng thời gian, đúng liều lượng và đúng cách) gần như không được áp dụng. Coi trọng lợi ích lợi nhuận hơn tác động xấu đến môi trường, ảnh hưởng đến chăn nuôi, sức khỏe cộng đồng.
Hiện nay trên địa bàn huyện có 26 cơ sở kinh doanh buôn bán thuốc BVTV, trước đó 02 trường sai phạm đã bị xử lý. Trên địa bàn huyện cũng đã triển khai xây dựng hơn 200 hố thu gom chai lọ, bao bì, hiện nay đã xây được 83 hố. Cử cán bộ xuống tại địa bàn các xã (mỗi xã một người) để tổ chức tuyên truyền và hướng dẫn cho người dân sử dụng thuốc BVTV đúng cách, đúng quy trình, đúng liều lượng hạn chế đến mức thấp nhất ảnh hưởng xấu của thuốc BVTV đến sức khỏe cộng đồng và môi trường.
Việc lạm dụng thuốc BVTV trong sản xuất nông nghiệp để lại nhiều hậu quả, như: Tồn dư thuốc BVTV trên cây trồng, gây ô nhiễm môi trường đất, nguồn nước, việc xử lý rác BVTV trên đồng ruộng gặp khó khăn. Với tâm lý muốn phòng ngừa dịch hại, diệt sâu nhanh, hiệu quả, nên không ít nông dân tự ý tăng liều lượng, sử dụng thuốc ngoài danh mục. Nhiều vùng sản xuất, lượng thuốc BVTV được sử dụng gấp 2 – 3 lần so với bình thường, với liều lượng, độc tính cao (vượt mức khuyến cáo).
Việc sử dụng thuốc BVTV của bà con nông dân còn nhiều bất cập, do trình độ hiểu biết về các loại thuốc còn hạn chế. Ý thức, trách nhiệm người sử dụng thuốc đối với bản thân và cộng đồng chưa cao, chưa thấy được trách nhiệm của mình đối với chất lượng sản phẩm do mình làm ra. Họ chỉ quan tâm đến năng suất, mà chưa quan tâm đến việc bảo vệ sức khỏe của mình và người tiêu dùng, không đảm bảo thời gian cách ly khi phun thuốc BVTV.
Trước tình trạng trên, cần sự vào cuộc quyết liệt của các cơ quan chức năng trong việc quản lý các cơ sở kinh doanh thuốc BVTV. Đẩy mạnh công tác tuyên truyền cho quần chúng nhân dân, hướng dẫn người dân sử dụng thuốc đúng cách, an toàn.
Chiến Hữu – Anh Tiến
