BVR&MT – Liên kết phát triển; kết nối hạ tầng giao thông đang là yêu cầu cấp thiết trong tiến trình tạo động lực phát triển vùng duyên hải Nam Bộ-Tây Nguyên. Việc xây dựng các tuyến đường bộ cao tốc nối Tây Nguyên với các tỉnh duyên hải Nam Trung Bộ chính là chiếc chìa khóa mở ra cánh cửa liên kết ấy.
Tây Nguyên là một trong những vùng kinh tế động lực của cả nước, có tiềm năng, lợi thế to lớn trong phát triển kinh tế-xã hội và có vị trí chiến lược đặc biệt quan trọng trong quốc phòng-an ninh. Tiếp giáp phía đông Tây Nguyên, vùng Nam Phú Yên-Bắc Khánh Hòa đã được Thủ tướng Chính phủ quy hoạch xây dựng vùng kinh tế tổng hợp, đóng vai trò động lực của khu vực duyên hải Nam Trung Bộ, cửa ngõ giao thông đường bộ, đường thủy và hàng không của khu vực duyên hải Nam Trung Bộ và Tây Nguyên. Nhằm tạo động lực mạnh mẽ hơn cho phát triển vùng duyên hải Nam Bộ-Tây Nguyên, một trong những giải pháp quan trọng là liên kết; tập trung đầu tư phát triển, kết nối hạ tầng giao thông nội vùng cũng như liên vùng.
Yêu cầu bức thiết
Được sự quan tâm đầu tư từ ngân sách trung ương và các địa phương, hệ thống hạ tầng giao thông kết nối giữa các tỉnh Tây Nguyên và giữa Tây Nguyên với các tỉnh duyên hải Nam Trung Bộ ngày càng đồng bộ, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế-xã hội của các địa phương. Những năm qua, Nhà nước đã đầu tư xây dựng nhiều tuyến đường giao thông huyết mạch cho vùng Tây Nguyên như đường Hồ Chí Minh và các tuyến tránh đô thị; các quốc lộ 19, 20, 24, 25, 26, 27; đường Trường Sơn Đông… Hệ thống giao thông này cơ bản đáp ứng được nhu cầu vận tải, phục vụ phát triển kinh tế-xã hội cả vùng.
Tuy nhiên, hệ thống giao thông đường bộ hiện nay ở Tây Nguyên đang bộc lộ nhiều điểm yếu. Tây Nguyên chỉ có duy nhất quốc lộ 14 là con đường kết nối hầu hết các tỉnh trong vùng với một số vùng kinh tế trọng điểm phía nam và duyên hải miền trung. Nhưng, hiện nay, tuyến đường này đã quá tải. Quốc lộ 26 nối Khánh Hòa với Đắk Lắk vừa nhỏ hẹp lại vừa thường xuyên hư hỏng, phương tiện đi lại khó khăn, thậm chí nguy hiểm. Quốc lộ 19 nối Gia Lai với Bình Định xây dựng đã lâu, lại nhiều đèo dốc. Quốc lộ 29 nối Phú Yên với Đắk Lắk có quy mô hiện trạng là đường cấp IV miền núi, lại đang xuống cấp…
Hạn chế về giao thông như vậy khiến việc thông thương hàng hóa chậm, mất nhiều thời gian vận chuyển, chi phí logistics tăng cao, làm mất đi nhiều cơ hội cạnh tranh của hàng hóa, nông sản; hạn chế hiệu quả sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp; ảnh hưởng lớn đến việc thu hút đầu tư. Tiềm năng, thế mạnh của Tây Nguyên, vì vậy, chưa được khai thác, phát huy một cách tốt nhất. Do đó, ở tầm trung và dài hạn, vấn đề đẩy mạnh đầu tư, kết nối hạ tầng giao thông giữa khu vực Tây Nguyên với các khu vực lân cận, nhất là các tỉnh duyên hải Nam Trung Bộ đang được đặt ra hết sức cấp thiết.
Trong xu thế hội nhập hiện đại, liên kết vùng đang là vấn đề mang tính chiến lược trong phát triển. Việc xây dựng các tuyến đường bộ cao tốc nối Tây Nguyên với các tỉnh duyên hải Nam Trung Bộ chính là chìa khóa mở ra cánh cửa liên kết ấy. Hiện trên địa bàn Tây Nguyên chưa có tuyến cao tốc đường bộ nào. Thời gian qua, nhiều đại biểu Quốc hội ở Tây Nguyên đề nghị Chính phủ sớm thực hiện quy hoạch đầu tư cho Tây Nguyên những tuyến đường bộ cao tốc, kết nối với các cảng biển để Tây Nguyên có điều kiện thuận lợi trong xuất, nhập khẩu bằng đường biển.
“Không chỉ kết nối các tỉnh, thành phố trong khu vực duyên hải miền trung-Tây Nguyên, các tuyến đường bộ cao tốc còn vươn ra kết nối với thế giới thông qua hệ thống cảng biển và vùng nam Lào, đông bắc Campuchia trong khu vực tam giác phát triển Campuchia-Lào-Việt Nam. Vì vậy, việc đầu tư kết nối hạ tầng giao thông giữa Tây Nguyên và các tỉnh duyên hải Nam Trung Bộ, trong đó có việc xây dựng các tuyến đường bộ cao tốc là hết sức cần thiết và cấp bách”, Bí thư Tỉnh ủy Đắk Lắk Nguyễn Đình Trung nhấn mạnh.
Hướng mở cho phát triển
Trong những ngày giữa tháng 3/2022, có mặt tại công trường thi công cải tạo, nâng cấp quốc lộ 19 nằm trong Dự án “Tăng cường kết nối giao thông khu vực Tây Nguyên”, chúng tôi ghi nhận không khí làm việc nhộn nhịp, khẩn trương trên toàn tuyến, trải dài từ thành phố Pleiku tỉnh Gia Lai đến huyện Tây Sơn, tỉnh Bình Định. Anh Nguyễn Văn Tới, lái xe tải thường xuyên chở hàng hóa từ thành phố Pleiku xuống cảng Quy Nhơn chia sẻ: “Chúng tôi rất kỳ vọng vào Dự án nâng cấp, cải tạo quốc lộ 19 đang triển khai. Dự án hoàn thành sẽ giúp lưu thông hàng hóa từ Tây Nguyên xuống cảng biển Quy Nhơn được thuận lợi, an toàn hơn”.
Quốc lộ 19 là tuyến giao thông có chiều dài hơn 240 km kết nối Cửa khẩu quốc tế Lệ Thanh tiếp giáp với Campuchia xuống cảng Quy Nhơn. Dự án có tổng mức đầu tư khoảng hơn 3.600 tỷ đồng. Phó Giám đốc Ban Quản lý Dự án 2 Lưu Việt Khoa, chủ đầu tư dự án cho biết, hiện nay, hầu hết hàng hóa từ Gia Lai, Kon Tum, các tỉnh nam Lào và đông bắc Campuchia xuất khẩu qua cảng Quy Nhơn đều đi qua quốc lộ 19. Vì vậy, đây là tuyến giao thông có vai trò đặc biệt quan trọng trong chiến lược phát triển kinh tế-xã hội của các tỉnh Gia Lai, Bình Định cũng như vùng tam giác phát triển của ba nước Việt Nam-Campuchia-Lào.
Mới đây, khi đến thị sát, kiểm tra Khu kinh tế Vân Phong, tỉnh Khánh Hòa, Thủ tướng Phạm Minh Chính yêu cầu các ngành, các địa phương liên quan khẩn trương hoàn thiện thủ tục để sớm triển khai thực hiện dự án xây dựng tuyến đường bộ cao tốc Khánh Hòa-Buôn Ma Thuột. Theo quy hoạch đã được Thủ tướng phê duyệt, đường cao tốc Khánh Hòa-Buôn Ma Thuột dài hơn 117 km, tổng mức đầu tư khoảng 21.935 tỷ đồng. Thủ tướng nhấn mạnh, dự án này có ý nghĩa to lớn trong phát triển kinh tế-xã hội của cả vùng Tây Nguyên và phát huy tiềm năng, lợi thế của khu vực vịnh Vân Phong, được đánh giá là cần thiết và cấp bách. Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh Khánh Hòa, Nguyễn Tấn Tuân cho biết, tỉnh đã thành lập Ban Chỉ đạo triển khai thực hiện các dự án đường bộ cao tốc qua địa bàn; đồng thời chỉ đạo các địa phương xây dựng kế hoạch đền bù giải tỏa, giải phóng mặt bằng để dự án được thực hiện đúng tiến độ.
Thực hiện chiến lược kết nối để phát triển với Tây Nguyên, lãnh đạo tỉnh Phú Yên qua các thời kỳ đã triển khai xây dựng một số tuyến giao thông huyết mạch. Đơn cử như tuyến quốc lộ 19C nối ba tỉnh Bình Định-Phú Yên-Đắk Lắk. Tuyến đường mở ra, góp phần thúc đẩy mạnh mẽ phát triển kinh tế-xã hội không chỉ của tỉnh Phú Yên, đáp ứng niềm mong đợi của đồng bào các dân tộc thuộc ba huyện miền núi Đồng Xuân, Sơn Hòa và Sông Hinh cũng như của nhiều địa phương thuộc các tỉnh lân cận.
Phó Chủ tịch Thường trực Ủy ban nhân dân tỉnh Phú Yên, Lê Tấn Hổ cho biết, Thủ tướng Chính phủ đã phê duyệt Quy hoạch xây dựng tuyến cao tốc dài 220 km kết nối cảng biển Vũng Rô, Cảng hàng không Tuy Hòa, Cảng hàng không Buôn Ma Thuột và kết thúc tại cửa khẩu quốc tế Đăk Ruê, tỉnh Đắk Lắk. Đây là tuyến giao thông quan trọng đi qua một vùng đất đai rộng lớn có nhiều tiềm năng, nằm trong tam giác phát triển kinh tế vùng đông bắc Campuchia, Tây Nguyên và vùng Nam Trung Bộ Việt Nam. Một tuyến đường quan trọng khác đang được đầu tư, nâng cấp là tuyến quốc lộ 25 nối từ quốc lộ 1A đi qua các huyện Phú Hòa, Sơn Hòa của tỉnh Phú Yên đến thị trấn Chư Sê của tỉnh Gia Lai. Đây là một trong những tuyến đường huyết mạch, nối liền các tỉnh đông bắc Campuchia, nam Lào và Tây Nguyên xuống các tỉnh duyên hải Nam Trung Bộ ra các cảng biển.
Với vai trò là “thủ phủ” của Tây Nguyên, Đắk Lắk tập trung quy hoạch, đầu tư xây dựng hạ tầng giao thông kết nối thành phố Buôn Ma Thuột với các tỉnh trong vùng Tây Nguyên và duyên hải miền trung. Tỉnh Đắk Lắk phấn đấu đến năm 2025 sẽ hoàn thành, đưa vào quy hoạch mạng lưới đường bộ nhiều đường cao tốc như Buôn Ma Thuột-Khánh Hòa; Buôn Ma Thuột-Liên Khương và Buôn Ma Thuột-Phú Yên; đồng thời tăng cường hợp tác, trao đổi và vận chuyển hàng hóa từ Đắk Lắk nói riêng, khu vực Tây Nguyên, tam giác phát triển Campuchia-Lào-Việt Nam nói chung thông qua các cảng biển như Cam Ranh, Bắc Vân Phong, Nam Vân Phong, Vũng Rô…
Trong Quy hoạch mạng lưới đường bộ thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050 đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt, khu vực Nam Trung Bộ và Tây Nguyên, có nhiều tuyến cao tốc quan trọng như Quy Nhơn-Lệ Thanh; Phú Yên-Đắk Lắk; Khánh Hòa-Buôn Ma Thuột; Nha Trang-Liên Khương; Liên Khương-Buôn Ma Thuột… Quy hoạch cũng thể hiện quyết tâm cao của Chính phủ trong việc phát triển mạng lưới đường bộ khi xác định đầu tư cho kết cấu hạ tầng giao thông hằng năm ở mức 3,5-4,5% GDP.
