BVR&MT – Lần đầu tiên sau nhiều thập kỷ, Tổ chức bảo tồn động thực vật hoang dã quốc tế (FFI) tại Việt Nam ghi nhận được hình ảnh loài Hươu xạ trong tự nhiên tại Cao Bằng thông qua bẫy ảnh, mang lại hy vọng cho loài động vật có nguy cơ tuyệt chủng và nhấn mạnh tầm quan trọng của việc bảo vệ môi trường sống tự nhiên của chúng.
Hươu xạ (Moschus berezovskii caobangis) còn được gọi là Hươu xạ lùn, là một trong 8 loài hươu xạ, chủ yếu được tìm thấy ở châu Á. Hươu xạ không có gạc nhưng cá thể đực có răng nanh to tạo thành ngà giống như lưỡi kiếm được sử dụng để cạnh tranh giành con cái trong mùa giao phối. Chúng cũng có tuyến mùi đặc biệt và chính điều này khiến chúng trở thành mục tiêu của hoạt động buôn bán xạ hương bất hợp pháp nhằm cung cấp nguyên liệu cho ngành nước hoa, mỹ phẩm.
Hươu xạ nằm trong nhóm Nguy cấp của Sách Đỏ IUCN và Nhóm IB Nghị định 84/2021/NĐ-CP với số lượng chỉ còn dưới 50 cá thể tại Việt Nam (số liệu ước tính cuối 2023) và hiện loài phải đối mặt với áp lực lớn từ săn bắt, bẫy và môi trường sống bị phân mảnh.
Sau phát hiện này, FFI sẽ sử dụng dữ liệu để đảm bảo ước tính tốt hơn về quy mô quần thể Hươu xạ tại Cao Bằng, đồng thời làm việc với cộng đồng địa phương để tiến hành đặt bẫy ảnh có hệ thống hơn nhằm ghi lại dữ liệu về các loài khác, chẳng hạn như gấu đen châu Á. Với nhiều bằng chứng hơn về Hươu xạ và các loài khác trong khu vực sẽ góp phần củng cố cơ sở khoa học cho việc thúc đẩy đề xuất mở rộng Khu bảo tồn loài và sinh cảnh Vượn cao vít, mang lại lợi ích cho nhiều loài động vật.
Ông Nguyễn Đức Thọ, Quản lý dự án FFI tại Việt Nam cho biết: các nhà khoa học đã tìm kiếm Hươu xạ trong khu vực này trong nhiều năm mà không thành. Bây giờ, FFI đã ghi nhận được. Tuy nhiên, kết quả này có sự đóng góp và hỗ trợ rất lớn của người dân địa phương cùng lực lượng kiểm lâm, những người cung cấp thông tin quan trọng về nơi có thể tìm thấy Hươu xạ và hướng dẫn FFI đến những địa điểm cực kỳ khó khăn để đặt bẫy ảnh. Kiến thức bản địa của cộng đồng về khu vực này rất quan trọng đối với nỗ lực bảo tồn của FFI tại Cao Bằng.
Aishwarya Maheshwari, Chuyên gia cao cấp FFI cho biết thêm: FFI tại Cao Bằng tập trung bảo tồn loài Vượn cao vít đang bị đe dọa nghiêm trọng nhưng nơi đây cũng còn rất nhiều loài tuyệt vời và quý hiếm khác đang sinh sống trong và quanh khu vực, như Hươu xạ. Do đó, chúng ta cần nhấn mạnh tầm quan trọng của việc bảo vệ không chỉ ở các khu bảo tồn chính thức mà còn cả môi trường xung quanh đó.
Hươu xạ lần đầu tiên được ghi nhận bằng bẫy ảnh tại một khu vực khác ở miền Bắc Việt Nam vào năm 2021, giúp xác nhận sự tồn tại của loài ở Việt Nam sau hơn hai thập kỷ vắng bóng. Lần ghi nhận này không chỉ củng cố thêm cơ sở bảo tồn Hươu xạ mà còn nối dài hy vọng cho việc bảo tồn các loài nguy cấp, quý, hiếm tại Việt Nam. Việc bảo tồn loài Hươu xạ có tầm quan trọng lớn vì chúng đóng vai trò chủ chốt trong hệ sinh thái rừng và là loài chỉ thị sức khỏe hệ sinh thái, chẳng hạn Hươu xạ thường tiêu thụ nhiều loại quả chín và lá cây, góp phần phát tán hạt giống khắp môi trường sống của chúng và thói quen ăn cỏ của loài này cũng giúp duy trì sự đa dạng của rừng.
Bích Hường
