BVR&MT – Romeo cuối cùng đã tìm được Juliet – là cách ví von hóm hỉnh và đầy ý nghĩa về hành trình tìm bạn đời của cá thể ếch nước Sehuencas dưới sự trợ giúp của các nhà sinh vật học tại Bolivia.
Vào dịp Lễ Tình nhân năm ngoái, Romeo không có cuộc hẹn nào. Cậu là một chú ếch nước Sehuencas và tại thời điểm đơn lẻ ấy, thông tin từ các nhà khoa học cho biết Romeo là cá thể cuối cùng còn sống sót trong phân loài của mình. Lần cuối cùng cậu liên hệ với một bạn đời là vào cuối năm 2017.
Tuy nhiên, may mắn đã đến với Romeo khi các nhà sinh vật học ở Bolivia tìm thấy cho cậu một nàng Juliet đúng vào dịp Lễ tình nhân năm nay cùng một vài cá thể ếch nước Sehuencas khác – các cá thể này sẽ là những hạt giống trong chương trình nhân giống cuối cùng nhằm thắp lên hy vọng giúp loài ếch này phát triển mạnh trở lại một lần nữa trong tự nhiên.
Lần đầu tiên được tìm thấy và thu thập bởi các nhà sinh học cách đây cả thập kỷ nhưng Romeo nói riêng và loài ếch nước Sehuencas nói chung đã phải đối mặt với những mối đe dọa nghiêm trọng đối với sự tồn tại liên tục của mình. Các loài ếch thủy sinh hoàn toàn trước đây có thể được tìm thấy trong các môi trường như dưới đáy những con suối nhỏ, sông và ao nằm trong rừng mây mù của Bolivia. Tuy nhiên, tác động của biến đổi khí hậu, mất môi trường sống, các loài xâm lấn, ô nhiễm và đại dịch ếch toàn cầu đã gây thiệt hại nặng nề, dẫn đến sự suy giảm mạnh mẽ trong quần thể ếch nước cùng nhiều loài lưỡng cư khác của Bolivia, Ecuador và Peru.
Ếch nước Sehuencas (Telmatobius yuracare) hiện được liệt kê là dễ bị tổn thương trong Sách Đỏ của IUCN nhưng sự phân loại này dựa trên đánh giá về tình trạng bảo tồn từ năm 2004.
Sau thành công từ 10 năm trở về trước, các nhà khoa học đã không tìm thấy bất kỳ cá thể ếch nước Sehuencas nào khác đi cùng Romeo – hiện đang sống lẻ loi tại một bể cá ở Bảo tàng Lịch sử Tự nhiên Alcide dideOrbigny thuộc thành phố Cochabamba, Bolivia. Điều này cũng có nghĩa là các nhà sinh vật không thể bắt đầu một chương trình nhân giống bảo tồn để loài vật này sống sót. Vì vậy, năm ngoái, các nhóm nghiên cứu tại Alcide d’Obbb và Tổ chức Bảo tồn Động vật hoang dã Toàn cầu NGO đã lập một hồ sơ hẹn hò cho Romeo trên Match.com như một phương thức huy động tiền để tài trợ cho một cuộc thám hiểm vào rừng mù của Bolivia nhằm tìm kiếm một nàng Juliet.
Cuộc thám hiểm cho kết quả khá mỹ mãn khi giúp tái phát hiện loài ếch nước Sehuencas trong tự nhiên với bộ sưu tập gồm ba con đực và hai con cái, trong đó, có một con cái trưởng thành và một con đang trong độ tuổi sinh sản trưởng thành. Những con ếch mới được tìm thấy đã được đưa đến Trung tâm Nghiên cứu và Bảo tồn thiên nhiên của Tổ chức Nghiên cứu và Bảo tồn loài lưỡng cư bị đe dọa, nơi chúng đang được kiểm dịch ngay khi thích nghi với môi trường mới và được điều trị bệnh nấm chytrid. Khi thời hạn cách ly kết thúc, Romeo cuối cùng sẽ được gặp Juliet và loài ếch này có thể sẽ hồi sinh từ bờ vực tuyệt chủng.
Teresa Camacho Badani, Trưởng Viện bảo tàng giáo dục, người dẫn đầu đoàn thám hiểm tái khám phá loài ếch nước Sehuencas trong tự nhiên chia sẻ: Thật là một cảm giác đáng kinh ngạc khi biết rằng nhờ tất cả những người tin vào tình yêu đích thực và được tặng cho Ngày Valentine năm ngoái, chúng tôi đã tìm được một người bạn đời cho Romeo và có thể thiết lập một chương trình nhân giống bảo tồn với hơn một cặp duy nhất.
Badani và nhóm thám hiểm sẽ tiếp tục tìm kiếm thêm bạn đồng hành cho Romeo và Juliet cho đến tháng 3 – điều này sẽ giúp họ xác định xem loài này có còn tồn tại trong tự nhiên ở bất kỳ địa điểm nào khác không và tìm hiểu thêm về môi trường sống ưa thích của chúng. Cuối cùng là những hiểu biết này có thể giúp đưa ra kế hoạch trả lại những đứa con tương lai của Romeo và Juliet vào môi trường tự nhiên của chúng.
Bây giờ công việc mới thực sự bắt đầu – chúng tôi đã biết cách chăm sóc thành công loài này trong điều kiện nuôi nhốt nhưng bây giờ chúng tôi sẽ tìm hiểu về sự sinh sản của nó, đồng thời quay trở lại khu vực thực địa để hiểu rõ hơn chúng sống ra sao, có bao nhiêu cá thể, ở những đâu và những mối đe dọa mà chúng phải đối mặt. Với kiến thức này, chúng ta có thể phát triển các chiến lược để giảm thiểu các mối đe dọa đối với môi trường sống của loài ếch, đồng thời thực hiện kế hoạch dài hạn để đưa những “đứa trẻ” tương lai của Romeo trở về ngôi nhà hoang dã của chúng, ngăn chặn sự tuyệt chủng của loài ếch nước Sehuencas, Bad Badani hào hứng nói.
Theo các nhà khoa học tại Bảo tàng Alcide dideOrbigny và Tổ chức Bảo tồn Động vật hoang dã Toàn cầu NGO, có thể có quá ít ếch nước trong tự nhiên để chúng có thể duy trì một quần thể khả thi trong thời gian dài tại thời điểm này. Phần lớn môi trường sống lịch sử của chúng đã bị phá hủy và số lượng loài bị ảnh hưởng xấu bởi sự xâm lấn (ăn trứng) của cá hồi cùng bệnh chytridiomycosis giết chết hàng loạt các loài lưỡng cư. Chytrid dường như đã quét sạch tất cả những con ếch cư trú dưới suối (không chỉ là ếch nước), do đó, ưu tiên bảo tồn cao nhất là giải cứu động vật bằng một chương trình nhân giống bảo tồn để một ngày nào đó, một khi các mối đe dọa đã được giảm nhẹ, chúng ta có thể đưa trở lại loài này về tự nhiên.
Mặc dù việc phục hồi loài từ tự nhiên luôn luôn đối mặt với không ít rủi ro, song các nhóm cũng chỉ ra những câu chuyện thành công về việc bảo tồn loài cóc Mallorcan ở Tây Ban Nha hay loài cóc phun Kihansi ở Tanzania – đây là những ví dụ về nuôi nhốt và tái sinh là một phần không thể thiếu trong các chiến lược lớn hơn nhằm giúp phục hồi loài trong tự nhiên.
Trong một tuyên bố, luôn luôn có rủi ro trong việc đưa động vật từ tự nhiên đến để xây dựng một quần thể bảo hiểm, và đó là một bước cần được xem nhẹ, ông Chris Chris Jordan, điều phối viên bảo tồn động vật hoang dã toàn cầu Trung Mỹ và điều phối viên nhiệt đới Andes, cho biết.
Loài ếch nước có thể biến mất nếu chúng ta không hành động ngay bây giờ, vì vậy, việc không làm gì cả còn dẫn tới nguy cơ cao hơn, ông Chris Chris Jordan, Điều phối viên về Bảo tồn động vật hoang dã toàn cầu Trung Mỹ và Điều phối viên nhiệt đới Andes nhấn mạnh. “Chúng tôi có cơ hội thực sự để cứu ếch nước Sehuencas, góp phần khôi phục một phần độc đáo của sự sống vốn là nền tảng của các khu rừng ở Bolivia, đồng thời tạo ra thông tin quan trọng về cách khôi phục các loài tương tự cũng có nguy cơ bị tuyệt chủng nghiêm trọng.
Hồng Ngọc (Theo Mongabay.com)
