BVR&MT – Từ tiềm năng và lợi thế vùng núi, địa hình cao, tỉnh Quảng Ngãi và Kon Tum đã quy hoạch 115 dự án thủy điện với tổng công suất hơn 1.546 MW, chủ yếu là thủy điện nhỏ và vừa. Là lĩnh vực đầu tư có điều kiện, các dự án thủy điện phải tuân thủ quy định nghiêm ngặt của pháp luật về hồ sơ pháp lý, giám sát chất lượng và quy trình vận hành liên hồ chứa trên các vùng núi giáp ranh.
Đến nay đã có 45 dự án thủy điện đưa vào vận hành thương mại với tổng công suất 740,5 MW, trong đó một số dự án đầu tư, xây dựng nằm trên cả hai tỉnh.
Nhiều năm qua, tỉnh Kon Tum quy hoạch 82 vị trí, công trình thủy điện nhỏ và vừa, đến nay đã có 29 nhà máy thủy điện hoàn thành, tổng công suất 343 MW; 14 công trình hiện đang thi công, xây dựng. Tỉnh Quảng Ngãi quy hoạch 33 dự án thủy điện, tổng công suất 667,2 MW. Sau quá trình khảo sát điều kiện, tính khả thi, đã có 28 dự án thủy điện được cấp chủ trương đầu tư. Đến thời điểm này đã có 16 dự án thủy điện chính thức vận hành thương mại, tổng công suất 397,5 MW; bốn dự án thủy điện đang thi công, công suất 85 MW.
Được cấp phép đầu tư từ năm 2019, dự án thủy điện Trà Phong tại huyện Trà Bồng, tỉnh Quảng Ngãi có công suất 30 MW trên diện tích gần 100 ha, tổng mức đầu tư 1.160 tỷ đồng. Sau gần hai năm thi công, dự kiến đến quý 4 năm nay, dự án sẽ phát điện thương mại.
Ông Hà Minh Tuấn, Phó Giám đốc Ban Quản lý Công ty cổ phần đầu tư và Phát triển nguồn nhân lực HATACO Tây Trà cho biết, vướng mắc lớn nhất là việc giải quyết công trình cầu Sông Tang nằm trong phạm vi dự án. Đồng thời, việc xây mới cầu hoặc kết hợp đường giao thông trên đỉnh đập thủy điện cũng kéo dài, khiến tiến độ dự án bị chậm. “Chúng tôi đang tích cực phối hợp với địa phương đề ra phương án giải quyết thấu đáo, bảo đảm quyền lợi cho người dân trong vùng và hài hòa lợi ích các bên nhằm tháo gỡ vướng mắc của dự án”, ông Hà Minh Tuấn cho hay.
Các tỉnh khu vực miền trung-Tây Nguyên có nhiều tiềm năng phát triển thủy điện nhỏ và vừa, trong đó, tỉnh Quảng Ngãi và Kon Tum luôn được các bộ, ngành, địa phương tập trung hỗ trợ. Tuy nhiên, thực tế vẫn còn khá nhiều vướng mắc cần sớm có giải pháp xử lý triệt để. Đơn cử, nhiều dự án thủy điện gặp khó khăn trong công tác bồi thường, giải phóng mặt bằng; năng lực của một số chủ đầu tư còn hạn chế; khó khăn khi đấu nối vào lưới điện quốc gia; hạ tầng giao thông tiếp cận vị trí tiềm năng công trình thủy điện chưa thuận lợi; phương án khai thác dự án ảnh hưởng lớn đến diện tích rừng, đất sản xuất của người dân…
Giám đốc Sở Công thương tỉnh Kon Tum Lê Như Nhất cho biết, hệ thống lưới điện truyền tải của tỉnh chưa được đầu tư theo đúng tiến độ quy hoạch, chưa đồng bộ với việc đầu tư xây dựng nhà máy thủy điện, dẫn đến khó khăn trong việc đấu nối vào lưới điện quốc gia. Việc triển khai Luật Đầu tư, các quy định về quản lý bảo vệ rừng, chuyển đổi mục đích sử dụng đất có những quy định mới cần thực hiện, do đó cũng ảnh hưởng đến tiến độ đầu tư đối với các dự án thủy điện trên địa bàn tỉnh.
Hầu hết, các dự án thủy điện có tổng vốn đầu tư lớn, vì vậy không ít doanh nghiệp “nóng lòng” đẩy nhanh tiến độ. Nhiều chủ đầu tư vừa làm thủ tục vừa triển khai xây dựng dẫn đến vi phạm các quy định về đất đai, xây dựng, bảo vệ môi trường thiếu sự kiểm soát, giám sát chất lượng công trình, ảnh hưởng đến địa phương, người dân khu vực dự án.
Tương tự, tỉnh Quảng Ngãi có 16 dự án thủy điện vận hành, hoạt động thương mại; trong đó 12 dự án đầy đủ các thủ tục pháp lý, bốn dự án thủy điện chưa xong thủ tục pháp lý. Một trong những vấn đề cần quan tâm là khu vực đường Trường Sơn Đông, các huyện Ba Tơ, Sơn Hà, Sơn Tây tỉnh Quảng Ngãi tiếp giáp huyện Kon Plông, tỉnh Kon Tum, nhiều năm qua thường xuyên chịu ảnh hưởng động đất; tình trạng sạt lở núi, mưa bão hằng năm cùng nhiều nguyên nhân khác, đã ảnh hưởng đến đời sống người dân.
Trong khi đó, vùng núi giữa hai tỉnh tiếp tục đầu tư, xây dựng 35 dự án thủy điện nhỏ và vừa (tại tỉnh Quảng Ngãi, 13 dự án thủy điện chuẩn bị đầu tư xây dựng và tỉnh Kon Tum, 22 dự án đang khảo sát lập hồ sơ đề xuất chủ trương đầu tư, tìm kiếm nhà đầu tư), vì vậy, cần giám sát, kiểm tra chặt chẽ các dự án, nhà máy thủy điện đã và đang triển khai xây dựng nhằm bảo đảm an toàn cho người dân, nâng cao hiệu quả phát triển kinh tế-xã hội tại khu vực này. Trong đó, chú trọng tăng cường tổ chức nhiều đợt kiểm tra công trường xây dựng hạng mục công trình; kiểm tra công tác nghiệm thu những hạng mục quan trọng của dự án thủy điện như đập dâng, hồ tích nước, hệ thống ống dẫn, tổ máy phát điện…
Đồng thời, giám sát, quản lý chất lượng hạng mục công trình thủy điện; các điều kiện hòa lưới điện, vận hành thương mại. “Gắn với công tác kiểm tra nghiệm thu phần xây dựng, chúng tôi sẽ phối hợp ngành chức năng kiểm tra quá trình tích nước hồ chứa, chất lượng an toàn hồ đập, quy trình vận hành liên hồ chứa, bảo đảm an toàn khi đưa các nhà máy vào vận hành thương mại”, Giám đốc Sở Công thương Quảng Ngãi Võ Văn Rân cho hay.
Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh Quảng Ngãi Đặng Văn Minh khẳng định, chính quyền địa phương luôn hỗ trợ, tháo gỡ khó khăn để các nhà đầu tư sớm đưa các nhà máy thủy điện hoạt động. Tuy nhiên, các công trình thủy điện phải thực hiện đúng quy định của pháp luật, an toàn chất lượng công trình, góp phần bảo đảm an ninh năng lượng, cũng như an toàn đối với người dân trong vùng.
