BVR&MT – Không có nhiều tin tốt cho sự sống trên trái đất trong năm 2019 khi có tới 1 triệu loài đứng trước nguy cơ bị tiêu diệt, thậm chí nhiều loài có thể biến mất ngay trong thập kỷ này. Nhưng các nhà khoa học, nhà bảo tồn và vô vàn tình nguyện viên đang nỗ lực không ngừng để hiểu và bảo tồn các loài nguy cấp. Dưới đây là 10 câu chuyện về đa dạng sinh học mang lại phần nào hy vọng.
1. Nghiên cứu của Đại học Barcelona công bố trên Tạp chí Science Advances vào tháng 10/2019 mang đến tia hy vọng cho các rạn san hô thế giới khi phát hiện san hô trông như đã chết vẫn có thể phục hồi. San hô được tạo thành từ hàng nghìn sinh vật nhỏ gọi là polyp. Nếu nước quá ấm, những polyp này sẽ chết dẫn đến hiện tượng tẩy trắng san hô. Nhưng theo nghiên cứu thì một số polyp co lại để thoát khỏi khung xương trước khi tái cấu thành một cụm san hô mới khi điều kiện được cải thiện. Tuy nhiên, chiến lược sinh tồn sẽ không đủ để xây dựng lại các rạn san hô trên thế giới nếu sự nóng lên tiếp tục với tốc độ hiện tại.
2. Cheo cheo lưng bạc không phải là hươu hay chuột mà là động vật móng guốc nhỏ nhất thế giới. Sinh vật chỉ nhỏ như thỏ này bị báo, chó hoang và trăn săn đuổi nhưng các nhà khoa học tin rằng hằng hà sa số bẫy của các thợ săn mới là thứ đẩy chúng đến bờ vực tuyệt chủng. Trước khi được phát hiện trong một khu rừng ở miền nam Việt Nam, người ta đã không thấy cheo cheo trong tự nhiên 30 năm trước đó. Nhà khoa học Nguyễn An thuộc WCS đã “rất đỗi vui mừng” khi tìm thấy loài này. Phát hiện mới về Cheo cheo lưng bạc được công bố trên Tạp chí Nature Ecology and Evolution.
3. Vào tháng 8/2019, người ta tìm được một chú chó con ở một thị trấn thuộc bang Victoria, Úc. Ban đầu, các nhân viên cứu hộ nghĩ rằng đó là chó hoặc cáo nhưng mẫu DNA cho biết đấy là một cá thể dingo thuần chủng. Chó dingo Úc là loài nguy cấp, đứng trước nguy cơ tuyệt chủng vì bị săn bắn, các chương trình diệt trừ và sinh sản cận huyết. Cá thể dingo được đặt tên là Wandi theo tên thị trấn nó được giải cứu – Wandiligong và sẽ cùng với 40 cá thể dingo khác tham gia vào một chương trình nhân giống. Giám đốc Quỹ Dingo Úc Lyn Watson “rất ngạc nhiên khi thấy cá thể này thuần chủng ở mức cao nhất”.
4. Hiện có 25.000 cá thể cá voi lưng gù ở vùng phía nam Đại Tây Dương giữa Nam Mỹ và Nam Cực, đánh dấu sự hồi phục đáng kể tính từ năm 1986 khi việc săn bắt cá voi thương mại bị cấm. Một thời gian dài khai thác đã đẩy số lượng cá voi lưng gù phía nam Đại Tây Dương từ gần 27.000 cá thể vào năm 1830 xuống 440 cá thể vào giữa những năm 1950, nhưng theo báo cáo được công bố trên Royal Society Open Science thì hiện tại loài này đạt số lượng bằng 93% mức trước khi bị khai thác. Và trong số 14 quần thể cá voi lưng gù được biết đến trên toàn cầu, 10 quần thể đang phục hồi, theo Cơ quan Khí quyển và Đại dương Quốc gia Hoa Kỳ.
5. Những nỗ lực để cứu loài tê giác trắng Bắc Phi sắp tuyệt chủng đã đạt được một bước đột phá khi các nhà khoa học thành công tạo ra hai phôi của loài này. Phôi được tạo ra từ trứng của hai cá thể tê giác trắng cái và tinh trùng đông lạnh từ hai cá thể đực đã chết, phôi đang được lưu trữ trong nitơ lỏng ở Ý. Các nhà khoa học có kế hoạch cấy phôi vào một cá thể mẹ thay thế (một cá thể tê giác trắng Nam Phi) trong tương lai gần. “Năm năm trước, việc sản xuất phôi tê giác trắng Bắc Phi gần như là một mục tiêu gần như không thể thực hiện được nhưng ngày nay chúng ta đã thành công”, chuyên gia Jan Stejskal thuộc vườn thú Dvůr Králové, Cộng hòa Séc, nói.
6. Số lượng thần ưng California hoang dã đã giảm xuống chỉ còn 22 cá thể vào đầu những năm 1980. Một số ít cá thể hoang dã còn lại được đưa vào một chương trình nhân giống năm 1987 trước khi thả trở lại tự nhiên. Cá thể non thứ 1.000 nở vào tháng 5/2019. “Đó là cảm giác của niềm vui tràn ngập”, nhà sinh vật học hoang anice Stroud-Settles thuộc VQG Zion ở bang Utah, cho biết. Loài này vẫn được IUCN phân loại là cực kỳ nguy cấp, nhưng tổng quần thể sống ở California hiện nay lên tới hơn 500.
7. Hơn 4.000 cá thể ốc cực kỳ nguy cấp được thả trở lại tự nhiên ở Bermuda vào tháng 6/2019 sau một chương trình nhân giống thành công tại vườn thú Chester. Ốc sên đất Bermuda được cho là đã biến mất từ 40 năm trước nhưng sau đó, một số lượng nhỏ đã được tìm thấy trong một con hẻm tối và ẩm ướt ở thủ đô Hamilton. Một số cá thể đã được tuyển chọn để gửi đến vườn thú Chester và được nhân giống thành công. Hiện có ít nhất 13.000 cá thể. Ốc sên đất suy giảm nghiêm trọng ở Bermuda trong thế kỷ 20 sau khi bị một loài ốc xâm lấn quét sạch.
8. Năm mươi năm trước, chỉ còn không đầy 200 cặp chim chích Kirtland’s warbler có thể sinh sản sống trong các khu rừng ở Ontario, Michigan và Wisconsin. Nhưng các nhà bảo tồn đã quản lý sinh cảnh bằng cách mô phỏng tự nhiên và giảm số lượng chìa vôi đầu nâu đẻ trứng vào tổ Setophaga kirtlandii. Năm 2019, loài chim biết hót này – một trong những loài đầu tiên được đưa vào Đạo luật về các loài có nguy cơ tuyệt chủng của Hoa Kỳ – được đề nghị đưa ra khỏi danh sách. “Nỗ lực phục hồi loài chim này là một ví dụ nổi bật về những gì cần thiết để cứu các loài nguy cấp”, Margaret Everson thuộc Cục Cá và Động vật hoang dã Hoa Kỳ, cho biết.
9. Drosera anglica là một loài cây ăn thịt có lá mọc dày đặc xúc tu đỏ, tiết ra chất nhờn dính để tiêu diệt và tiêu hóa côn trùng. Loài này từng phổ biến ở Anh nhưng gần như bị xóa sổ khi các vùng đất ngập nước và đầm lầy than bùn khô cạn hoặc bị đào xới. Năm 2019, Sáng kiến Thực vật quý hiếm Tây Bắc trồng lại loài này vùng đồng rêu Manchester bằng cách sử dụng cành giâm từ cây bản địa và có những hy vọng rằng loài này sẽ phát triển trở lại.
10. Cá vược Úc là một trong những câu chuyện thành công được IUCN công bố tháng 12/2019. Loài cá nước ngọt được chuyển từ phân loại nguy cấp sang có thể nguy cấp trong Sách đỏ sau hàng thập kỷ tập trung hành động bảo tồn vào thiết lập các quần thể bổ sung.
Nhật Anh (Theo Guardian)
